چه بخواهیم و چه نخواهیم، هوش مصنوعی در حال تبدیل به یک ابزار ضروری روزمره است. ابزارهایی مثل ChatGPT زندگی را برای ما آسان‌تر می‌کنند و در هر کاری مانند انجام تکالیف مدرسه، نوشتن مقاله، ساخت عکس، ادیت عکس، ترجمه، برنامه‌نویسی، برنامه‌ریزی و حتی آشپزی به کمک‌مان می‌آیند.
بنابراین برای به‌روز ماندن با تکنولوژی و عصری که در آن زندگی می‌کنیم، استفاده از هوش مصنوعی ضروری است. اما سوال اساسی این است که «چطور با هوش مصنوعی صحبت کنیم تا بهترین جواب ممکن را بگیریم؟»
برای مکالمه موثر و رسیدن به جواب‌های درست، باید با مفهومی به اسم «پرامپت‌نویسی» آشنا شویم. البته احتمالا با این مفهوم آشنا هستید اما در اینجا می‌خواهیم به ده ترفند ساده اشاره کنیم که سبب می‌شود نتیجه‌ی بسیار بهتری دریافت کنید.
پرامپت نویسی چیست؟ و چرا مهم است؟
«پرامپت» (Prompt) همان جمله یا دستوری است که برای هوش مصنوعی می‌نویسید. درست مثل این که به یک آدم معمولی بگویید «لطفا یه انشا درباره تابستان بنویس» یا «لطفا بهم یاد بده خودرو چطوری کار می‌کنه؟».
پرامپت‌نویسی یعنی بلد باشید چطور سوال‌ها و درخواست‌ها را دقیق، واضح و هدفمند بنویسید تا هوش مصنوعی هم بهترین پاسخ ممکن را ارائه کند.
اگر سوال‌ها خیلی کلی یا گنگ باشند، جواب‌های سطحی، اشتباه یا بی‌ربط دریافت می‌کنید. اما اگر سوال‌ها را واضح و روشن بنویسید، جواب‌هایی می‌گیرید که از ساعت‌ها جستجو در گوگل هم بهتر هستند.
مثال:
- ❌ بد: «در مورد تاریخ ایران برام بگو.»
- ✅ خوب: «تاریخچه کوتاه ایران در دوره هخامنشیان رو به زبان ساده و به ترتیب زمانی بهم بگو.»
چطور یک پرامپت خوب بنویسیم؟ (راهنمای قدم‌به‌قدم)
۱. درخواست خود را مشخص بنویسید
به جای اینکه سوال‌های کلی بنویسید، دقیقا بگویید که چه می‌خواهید.
🟢 مثال: «یه برنامه غذایی ۳ روزه برای فردی که دیابت داره و ۶۵ سالشه بنویس.»
❌ اشتباه رایج: «یه برنامه غذایی واسه کسی که دیابت داره بده.»
۲. سبک یا لحن مورد نظر را مشخص کنید
می‌خواهید متن رسمی باشد یا دوستانه؟ ساده باشد یا حرفه‌ای؟
🟢 مثال: «فلان موضوع رو به شکل دوستانه برای یه بچه ۱۰ ساله توضیح بده.»
❌ اشتباه رایج: «فلان موضوع رو بهم توضیح بده.»
۳. زبان و قالب را مشخص کنید
می‌خواهید جواب به زبان فارسی باشد یا انگلیسی؟ فهرست‌وار باشد یا مقاله؟
🟢 مثال: «جواب رو به زبان فارسی و در قالب یک لیست ۵ مرحله‌ای بنویس.»
❌ اشتباه رایج: «راهنمایی‌ام کن.»
۴. اگر لازم شد، به هوش مصنوعی نقش بدهید
مثلا می‌توانید از چت جی‌پی‌تی بخواهید که نقش معلم، نویسنده یا تحلیلگر را بازی کند.
🟢 مثال: «خودت رو جای یه مشاور کنکور بذار و بهم بگو چطور برنامه‌ریزی کنم.»
❌ اشتباه رایج: «چیکار کنم که کنکور قبول بشم؟»
۵. محدودیت‌ها یا شرایط را توضیح دهید
اگر نیاز دارید جواب طوری باشد که به نیازها و محدودیت‌های به‌خصوصی پاسخ دهد، حتما شرایط را توضیح دهید. مثلا می‌توانید به بودجه، زمان، سطح سواد، ابزارهای در دسترس و موارد مشابه اشاره کنید.
🟢 مثال: «با بودجه زیر ۲ میلیون تومن و فقط با گوشی موبایل، یه روش برای تولید محتوا پیشنهاد بده.»
❌ اشتباه رایج: «چطور محتوا بسازم؟»
۶. نتیجه یا خروجی مورد نظر را شرح دهید
خروجی مطلوب را دقیقا توضیح دهید. مثلا از هوش مصنوعی بخواهید متن زیر ۵۰۰ کلمه بنویسد، فلان متن را خلاصه کند، سناریوی ویدیو بسازد و یا حتی توییتی بنویسد که از ۲۸۰ کاراکتر بیشتر نباشد!
🟢 مثال: «برای این موضوع یه متن طنز ۵۰۰ کلمه‌ای بنویس که بشه تو وبلاگ منتشر کرد.»
❌ اشتباه رایج: «یه متن بنویس.»
۷. اگر جواب ابتدایی کامل نبود، ناامید نشوید!
یکی از مزایای ابزارهایی مثل ChatGPT و Gemini این است که مکالمات قبلی را به خاطر دارند و می‌توانند هنگام رسیدگی به درخواست‌های جدید، درخواست‌های قبلی را هم از یاد نبرند. بنابراین می‌توانید با پرامپت‌هایی ساده، به جواب‌های کامل‌تر و بهتر برسید:
- «بیشتر توضیح بده»
- «یه مثال هم بیار»
- «به زبان ساده‌تر بگو»
- «خلاصه‌ش کن»
- «برو سر اصل مطلب»
🟢 مثال: «حالا همین موضوع رو به شکل یه داستان کوتاه برام تعریف کن.»
۸. درخواست‌ها را ترکیب کنید
اگر بتوانید چند ویژگی مختلف را در یک پرامپت ترکیب کنید، معمولا خروجی دقیق‌تری می‌گیرید.
🟢 مثال: «خودت رو بذار جای یه معلم علوم، موضوع گرمایش زمین رو به زبان فارسی، در قالب یه داستان کوتاه، برای یه بچه ۹ ساله توضیح بده.»
۹. از پرامپت‌های چندمرحله‌ای استفاده کنید
لازم نیست همه‌چیز را در قالب یک جمله یا پاراگراف بپرسید. گاهی بهتر است مرحله به مرحله جلو بروید.
🟢 مثال:
- شما: «می‌خوام یه مقاله درباره آلودگی هوا بنویسم.»
- هوش مصنوعی: «حتماً! دوست دارید ساختار مقاله‌تون چطور باشه؟»
- شما: «مقدمه، بدنه، نتیجه‌گیری. ولی لطفاً ساده باشه که برای دبیرستانی‌ها مناسب باشه.»
- هوش مصنوعی: (شروع به نوشتن مقاله می‌کند)
۱۰. از هوش مصنوعی بخواهید پرامپت بنویسد!
بله! اگر مطمئن نیستید چطور پرامپت بنویسید، می‌توانید خیلی راحت از خود هوش مصنوعی بخواهید که کمک‌تان کند.
🟢 مثال: «می‌خوام یه سوال درباره نحوه پس‌انداز پول بپرسم ولی نمی‌دونم چطور بپرسم. می‌تونی یه پرامپت خوب برام بنویسی؟»
چند مثال از پرامپت‌های ساده و کاربردی
| موضوع 🧠 | پرامپت خوب ✅ | چرا این پرامپت خوب است؟ 💡 |
| درس و آموزش 📚 | «یه راه ساده برای یاد گرفتن جدول ضرب به یه بچه ۹ ساله آموزش بده، با مثال از جدول.» | مشخص بودن موضوع، سن مخاطب و نحوه آموزش |
| سلامت و تغذیه 🥗 | «یه برنامه غذایی ۳ روزه برای یه فرد دیابتی ۶۵ ساله که گوشت قرمز نمی‌خوره طراحی کن.» | مشخص بودن شرایط پزشکی، سن و ترجیح غذایی |
| سفر و گردش 🧳 | «برای یه خانواده ۴ نفره با بودجه کم، برنامه سفر ۲ روزه به اصفهان پیشنهاد بده، با مکان‌های دیدنی رایگان.» | مشخص بودن بودجه، تعداد افراد، شهر مقصد و نوع جاذبه |
| محتوای طنز 😂 | «یه متن طنز برای تبریک تولد به همکارم بنویس که عاشق قهوه‌ست و همیشه دیر می‌رسه سر کار!» | مشخص بودن سبک، مخاطب و نکاتی که برای او اهمیت دارند. |
| مشاوره شغلی 🏢 | «خودت رو جای یه مشاور شغلی بذار و برای کسی که از کارش خسته شده ولی نمی‌دونه چی دوست داره، راهنمایی بده.» | مشخص بودن نقش، موقعیت روانی فرد و نیاز اصلی او |
| آموزش برای سالمندان 👵 | «کارکرد واتساپ رو خیلی ساده و مرحله‌به‌مرحله برای یه فرد ۷۰ ساله که با گوشی آشنا نیست توضیح بده.» | مشخص بودن مخاطب و سن او و همینطور نیاز به ساده‌سازی |
| کودک و والدین 🧒 | «برای یه بچه ۸ ساله که از تاریکی می‌ترسه، یه داستان کوتاه بنویس که بهش کمک کنه بر ترسش غلبه کنه.» | مشخص بودن موضوع، سن و جنس محتوای درخواستی |
| برنامه‌نویسی مبتدی 💻 | «کدی بنویس که توی پایتون جمع دو عدد رو انجام بده و هر خط رو برای یه مبتدی توضیح بده.» | مشخص بودن زبان برنامه‌نویسی، هدف کد و سطح آموزش |
| محتوای شبکه اجتماعی 📱 | «یه کپشن ۲ خطی برای پست اینستاگرامی درباره نوشیدنی تابستانی بنویس، با لحن خودمونی.» | مشخص بودن لحن، موضوع، قالب (کپشن کوتاه) و پلتفرم هدف |
| ساخت تصویر با هوش مصنوعی 🤖 | «یه تصویر کارتونی از یه گربه فضانورد در سبک انیمه ژاپنی بساز، پس‌زمینه تصویر هم کهکشان باشه.» | مشخص بودن موضوع تصویر، شخصیت داخل تصویر و حتی پس‌زمینه |
چند ترفند ساده برای بهتر شدن در پرامپت نویسی
- ابتدا منتظر جواب اولیه بمانید، بعد اگر لازم بود بگویید «کمی ساده‌ترش کن» یا «فلان بخش رو بیشتر توضیح بده».
- اگر جواب کامل نبود یا به نظر اشتباه می‌رسید، همان سوال رو با جمله‌بندی متفاوت و دقیق‌تر بنویسید.
- از هوش مصنوعی بخواهید ایرادات را اصلاح کند یا اطلاعات به‌روزتر در اختیارتان بگذارد.
- از دستورهای ترکیبی استفاده کنید، مثلا «در قالب یه داستان کودکانه، به بچه‌ها یاد بده چطور از اطلاعات شخصی‌شون در اینترنت محافظت کنن.»
پرسش‌هایی که هوش مصنوعی نمی‌تواند به خوبی جواب دهد!
هوش مصنوعی متخصص نیست و نباید جای پزشک، وکیل یا روان‌شناس واقعی را در زندگی شما بگیرد. با اینکه می‌توانید از هوش مصنوعی برای گردآوری اطلاعات استفاده کنید، اما تصمیمات مهمی مانند مصرف دارو یا سرمایه‌گذاری را فقط با کمک انسان‌های واقعی در دنیای واقعی پیش ببرید!
جمع‌بندی
اگر نحوه صحبت کردن با هوش مصنوعی و قلق‌های خاص آن را یاد بگیرید، ابزارهایی مثل ChatGPT به دستیاری روزمره تبدیل می‌شوند که کارشان فقط آسان‌تر کردن زندگی شماست. هوش مصنوعی می‌تواند:
- موضوعات جدید را به شما بیاموزد.
- برای شما بنویسد و تصویرسازی کند.
- در زمان‌تان صرفه‌جویی کند.
- سطح خلاقیت‌تان را افزایش دهد.
- و از همه مهم‌تر، به اکثر نیازهای شما به زبانی پاسخ دهد که درک آن برایتان آسان‌تر است.
بنابراین همین حالا وی‌پی‌ان‌ها را روشن و شروع به آزمون و خطا با ابزارهای بی‌نظیری مانند ChatGPT و Google Gemini کنید!
نظر بدهید