رده‌بندی سنی در فیلم، سریال، بازی و اپلیکیشن: چطور محتوای مناسب فرزند‌مان را پیدا کنیم؟

بر اساس آمارها، کودکان امروزی به‌طور میانگین روزانه ۷ ساعت از وقت خود را پای نمایشگرها می‌گذرانند! این رقم به خودی خود نگران‌کننده است و زمانی هشداردهنده‌تر می‌شود که بدانیم بخش زیادی از محتوایی که مصرف می‌کنند، برای سن آن‌ها مناسب نیست.

در کشورهای توسعه‌یافته، بسیاری از والدین نسبت به محتوای مصرفی فرزندان‌شان حساس هستند و برای محافظت بیشتر از آن‌ها، به «رده‌بندی‌های سنی» تکیه می‌کنند. مثلا فیلمی که درجه‌بندی سنی «R» دارد، برای یک کودک ۹ ساله مناسب نیست، یا اپلیکیشن‌های دوستیابی که برای افراد بالای ۱۷ سال طراحی شده‌اند، نباید در دسترس نوجوان قرار بگیرند.

توجه به رده‌بندی سنی یکی از بهترین راهکارها برای محافظت از کودکان و نوجوانان در دنیای امروز است. چرا که والدین می‌توانند با یک نگاه، اطلاعات زیادی درباره‌ی محتوای یک فیلم، سریال، بازی یا اپلیکیشن به‌دست بیاورند و تصمیم آگاهانه‌تری بگیرند.

در این مطلب، قصد داریم شما را با سیستم‌های مختلف رده‌بندی سنی آشنا کنیم تا راحت‌تر بتوانید محتوای مناسب فرزندان‌تان را بیابید.

رده‌بندی سنی در فیلم‌ها

۰۳:۰۶

زنی با چهره‌ای نگران یا شوکه‌شده دیده می‌شود که کودک خردسالش را در آغوش گرفته و با دست، چشمان او را پوشانده است. مقابل آن‌ها تابلویی با نوشته‌ی «تا دو سالگی تلویزیون و موبایل ممنوع!» قرار دارد که پیام اصلی تصویر را منتقل می‌کند.

ویدیو کوتاه

چرا «سن زیر دو سال» خط قرمز موبایل و تلویزیون برای کودک است؟

رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی، توسط نهادی به نام «اداره‌ی دسته‌بندی و رده‌بندی» (Classification & Rating Administration یا به اختصار CARA) انجام می‌شود. این نهاد توسط گروهی از والدین اداره می‌شود که هدفی ساده دارند: «هشدار دادن به خانواده‌ها راجع به محتوای موجود در هر فیلم».

سیستم رده‌بندی کلی

رده G (مخفف General Audience): مناسب برای تمام سنین.
رده PG (مخفف Parental Guide Suggested): به والدین پیشنهاد می‌شود که احتیاط کنند، زیرا برنامه ممکن است حاوی خشونت نسبی، فحاشی نسبی و دیالوگ‌های جنسی باشد.
رده PG-13 (مخفف Parents Strongly Cautioned): به والدین قویا پیشنهاد می‌شود که احتیاط کنند، زیرا برنامه ممکن است حاوی خشونت، محتوای جنسی و فحاشی بیشتری نسبت به یک فیلم PG باشد.
رده R (مخفف Restricted): مخاطبان زیر ۱۷ سال باید همراه والد یا سرپرست خود فیلم را ببینند. فیلم حاوی محتوای بزرگسالانه است.
رده NC-17 (به معنای Adults Only): هیچ فرد زیر ۱۷ سالی اجازه تماشا ندارد و فیلم مشخصا برای بزرگسالان ساخته شده است.
رده NR یا Unrated: فیلم رده‌بندی سنی نشده است خیلی‌ها به اشتباه فکر می‌کنند این یعنی فیلم رده بندی سنی ندارد و برای همه قابل دیدن است. اما موضوع دقیقا برعکس است. اگر با چنین چیزی مواجه شدید، به طور کلی به این مفهوم است که فیلم احتمالا حاوی صحنه‌های بسیار خشن و… است و دیدن آن ممکن است سلامت روان شما را به مخاطره بیندازد!

شاخص‌های رده‌بندی سنی فیلم‌ها

CARA تقریبا تمام ابعاد یک فیلم را بررسی می‌کند و به دنبال ویژگی‌هایی می‌گردد که ممکن است برای والدین حساسیت‌برانگیز باشند. برای مثال می‌شود به شاخص‌هایی مثل «مضامین بزرگ‌سالانه»، «فحاشی»، «نمایش خشونت»، «برهنگی»، «نمایش فعالیت‌های جنسی»، «نمایش فعالیت‌های قانونی بزرگسالانه» و همین‌طور «مصرف مواد مخدر» اشاره کرد.

گذشته از تعیین رده‌بندی سنی، هر فیلم یک توضیح کوتاه نیز دریافت می‌کند که می‌گوید چرا فلان رده‌بندی سنی برای آن انتخاب شده است. تصویر پایین ذهنیت روشن‌تری به شما می‌دهد:

تصویر مربوط به رده‌بندی سنی فیلم‌ها با علامت «R» است که نشان می‌دهد تماشای آن برای افراد زیر ۱۷ سال تنها با همراهی والدین یا سرپرست قانونی مجاز است. در توضیحات آمده که فیلم دارای صحنه‌های شدید خشونت‌آمیز، تصاویر ناراحت‌کننده، وحشت، برهنگی نامناسب است.

اگرچه سیستم رده‌بندی CARA قابل اتکا است، اما والدین باید به دو مساله کلی توجه کنند:

علی‌رغم تلاش CARA برای رده‌بندی سنی یکپارچه فیلم‌ها، همواره این احتمال وجود دارد که آنچه شما نامناسب می‌پندارید، از نگاه این سازمان مناسب بوده باشد.
رده‌بندی سنی دریافتی فیلم‌ها، هیچوقت به‌روزرسانی نمی‌شود. بنابراین وقتی هنجارهای فرهنگی و اجتماعی تغییر می‌کنند، رده‌بندی سنی فیلم‌ها عوض نمی‌شود. مثلا فیلمی به نام «16Candles» در سال ۱۹۸۴ رده‌بندی سنی PG دریافت کرد، اما حاوی عناصری مانند طنز جنسی و برهنگی بود. این فیلم اگر امروز عرضه می‌شد، رده‌بندی سنی بالاتری داشت.

رده‌بندی سنی در سریال‌های تلویزیونی

برخلاف فیلم‌های سینمایی، هیچ نهاد واحدی برای رده‌بندی سنی سریال‌های تلویزیونی وجود ندارد و تعیین رده‌بندی سنی برعهده شبکه‌های تلویزیونی و تهیه‌کنندگان هر برنامه است. با این حال برنامه‌سازان باید از سیستمی به نام «TV Parental Guidelines» پیروی کنند که به صورت مشترک توسط کنگره آمریکا، فعالان صنعت تلویزیون آمریکا و همینطور کمیسیون فدرال ارتباطات (FCC) تعیین شده است.

شاخص‌های رده‌بندی سنی سریال‌های تلویزیونی

هنگام رده‌بندی سنی سریال‌ها به شاخص‌های گوناگون توجه می‌شود، مثلا «مضامین جنسی در دیالوگ‌ها»، «فحاشی»، «موقعیت‌های جنسی»، «خشونت» و همین‌طور «خشونت فانتزی» (در برنامه‌های کودکانه).

سیستم رده‌بندی کلی

رده TV-Y: مناسب برای کودکان.
رده TV-Y7: مناسب برای کودکان ۷ سال به بالا. برنامه ممکن است حاوی خشونت فانتزی اندک یا خشونت طنز‌آمیز باشد.
رده TV-G: مناسب برای عموم مخاطبان و تمام سنین. این برنامه حاوی هیچ‌گونه خشونت، فحاشی یا محتوای بزرگسالانه نیست.
رده TV-PG: به والدین پیشنهاد می‌شود که احتیاط کنند، زیرا برنامه ممکن است حاوی خشونت نسبی، فحاشی نسبی و دیالوگ‌های جنسی باشد.
رده TV-14: به والدین قویا پیشنهاد می‌شود که احتیاط کنند، زیرا برنامه ممکن است حاوی خشونت شدید، محتوای جنسی یا فحاشی فراوان باشد و برای کودکان زیر ۱۴ سال مناسب تلقی نشود.
رده TV-MA: فقط برای مخاطبان بزرگسال. این محتوا به صورت خاص برای بزرگسالان ساخته شده و حاوی خشونت عریان، فحاشی فراوان و موقعیت‌های جنسی است.

هنگام نمایش رده‌بندی سنی هر سریالی، از حروف اختصاری استفاده می‌شود که محتوا را در یک نگاه توصیف می‌کنند. هرکدام از این حروف هم معنای به‌خصوصی دارند:

حرف D (مخفف Dialogue): وجود دیالوگ‌های بزرگسالانه.
حرف L (مخفف Language): وجود ادبیات بزرگسالانه.
حرف S (مخفف Sexual Situations): وجود موقعیت‌های جنسی.
حرف V (مخفف Violence): وجود خشونت.
حروف FV (مخفف Fantasy Violence): وجود خشونت فانتزی.

در تصویر، نماد رده‌بندی سنی تلویزیونی «TV-PG» دیده می‌شود که به محتوایی با راهنمایی والدین برای کودکان اشاره دارد. در زیر آن حروف D، L و S آمده‌اند که به ترتیب نشان‌دهنده دیالوگ‌های بزرگسالانه، ادبیات نامناسب و موقعیت‌های جنسی هستند.

در نظر داشته باشید که با وجود این رده‌بندی کلی، والدین باید توجه بیشتری به محتوای سریال‌های تلویزیونی نشان دهند. زیرا هیچ نهاد واحدی برای رده‌بندی وجود ندارد و سیستم رده‌بندی کنونی هم کاملا بی‌نقص نیست. از این موضوع هم نباید غافل شد که شبکه‌های تلویزیونی ممکن است با اعمال نفوذ، رده‌بندی سنی برنامه‌ها را پایین‌تر بیاورند تا مخاطبان بیشتری جذب کنند.

رده‌بندی سنی در موسیقی

موسیقی‌ها تنها دو رده‌بندی دارند: «آشکار» (Explicit) یا «پوشیده» (Inexplicit) و رده‌بندی نهایی یا به عهده خواننده است و یا شرکت ناشر موسیقی. رده‌بندی «آشکار» که تحت عنوان «Parental Advisory Label» شناخته می‌شود، از سال ۱۹۸۷ به استاندارد تبدیل شده است.

شاخص‌های رده‌بندی سنی موسیقی

منظور از «آشکار» یا «پوشیده»، مضامینی است که در متن هر آهنگی آمده. برای مثال موسیقی‌هایی که به «خشونت»، «رابطه جنسی» و «مصرف مواد مخدر» اشاره دارند، در دسته‌بندی «آشکار» یا «Explicit» قرار می‌گیرند.

تصویر نشان‌دهنده برچسب هشدار «Parental Advisory: Explicit Content» است که معمولاً روی آلبوم‌های موسیقی یا محتوای صوتی دارای الفاظ رکیک یا نامناسب دیده می‌شود. این برچسب به والدین هشدار می‌دهد که محتوای مورد نظر ممکن است برای کودکان و نوجوانان نامناسب باشد.

اما باید در نظر داشت که چون فرایند رده‌بندی سنی موسیقی‌ها عملا داوطلبانه است، درجه‌بندی‌ها هم می‌توانند کاملا غیر یکپارچه باشند. مثلا برخی هنرمندان عمدا از Parental Advisory Label دوری می‌کنند تا جامعه وسیع‌تری از مخاطبان را به دست آورند، حتی با اینکه اشعاری با مضامین بزرگسالانه دارند.

رده‌بندی سنی در اپلیکیشن‌ها

در موبایل‌های آیفون و اندروید، از دو سیستم رده‌بندی سنی کاملا متفاوت استفاده می‌شود. اما هم در اپ استور (آیفون) و هم در گوگل پلی (اندروید)، مسئولیت رده‌بندی سنی به عهده سازنده اپلیکیشن است. بنابراین گوگل، اپل و هیچ نهاد واحد دیگری مستقیما مسئولیت رده‌بندی سنی اپلیکیشن‌ها را برعهده نمی‌گیرند.

اپل سیستم رده‌بندی سنی خاص خودش را دارد و گوگل هم از سیستمی استفاده می‌کند که از سوی «ائتلاف بین‌المللی رده‌بندی سنی» (IARC) بنیان‌گذاری شده است.

رده‌بندی‌های سنی در اپ استور اپل:

۴+
۹+
۱۲+
۱۷+

رده‌بندی‌های سنی در گوگل پلی استور:

۳+
۷+
۱۲+
۱۶+
۱۸+

تصویر نمادهای رده‌بندی سنی بازی‌های ویدیویی را نشان می‌دهد که با اعدادی مانند ۳، ۷، ۱۲، ۱۶ و ۱۸ مشخص شده‌اند و بیانگر حداقل سن مناسب برای هر بازی هستند. در پایین تصویر، نمادهایی برای هشدار درباره محتوای بازی مانند زبان توهین‌آمیز، تبعیض، مواد مخدر، ترس، قمار، صحنه‌های جنسی، خشونت و فعالیت‌های آنلاین دیده می‌شود.

شاخص‌های رده‌بندی سنی اپلیکیشن‌ها

هر زمان که اپلیکیشنی جدید برای عرضه در اپ استور اپل ثبت می‌شود، سازنده اپلیکیشن باید به مجموعه‌ای از سوالات راجع به محتوای برنامه خود پاسخ دهد. سپس اپل رده سنی را بر اساس پاسخ‌های دریافتی، تعیین می‌کند.

از جمله شاخص‌های مهم برای اپل می‌شود به «میزان نمایش خشونت کارتونی»، «شدت فحاشی»، «طنز جنسی»، «برهنگی»، «قمار» و موارد این چنینی اشاره کرد.

سیستم IARC مورد استفاده در گوگل پلی هم شاخص‌های مشابهی دارد و رده‌بندی سنی براساس پاسخ‌های دریافتی از سوی سازنده اپلیکیشن انجام می‌شود.

درست مثل موسیقی‌ها و سریال‌های تلویزیونی، از آن‌جا که رده‌بندی سنی برعهده خالق اصلی است، یکپارچگی چندانی وجود ندارد و ممکن است برخی اپلیکیشن‌ها به شکلی صحیح رده‌بندی نشوند.

رده‌بندی سنی در بازی‌های ویدیویی

رده‌بندی سنی بازی‌های ویدیویی برعهده «انجمن رده‌بندی نرم‌افزارهای سرگرمی» (ESRB) است. بازی‌هایی که به صورت فیزیکی عرضه می‌شوند سیستم رده‌بندی سنی خاص خود را دارند و بازی‌های آنلاین و دیجیتالی هم از همان سیستم IARC در گوگل پلی پیروی می‌کنند.

سیستم رده‌بندی کلی

رده E (مخفف Everyone): مناسب برای همه.
رده +E10 (مخفف Everyone Aged +10): مناسب برای افراد بالای ۱۰ سال.
رده T (مخفف Teen): مناسب برای نوجوانان.
رده M (مخفف Mature): مناسب برای افراد بالای ۱۷ سال.
رده A (مخفف Adult): مناسب برای بزرگسالان بالای ۱۸ سال.
رده RP (مخفف Rating Pending): در انتظار رده‌بندی سنی.
رده RP Likely Mature +17: در انتظار رده‌بندی سنی، اما احتمالا مناسب برای افراد ۱۷ سال به بالا.

شاخص‌های رده‌بندی سنی بازی‌های ویدیویی

هنگام رده‌بندی سنی بازی‌ها، ESRB هم به درون‌مایه آن‌ها توجه می‌کند و هم عناصر تعامل‌پذیر. از شاخص‌های محتوایی مهم برای این سازمان می‌شود به «نمایش مصرف مواد مخدر»، «خون‌ریزی»، «طنز»، «خشونت»، «قمار»، «فحاشی»، «برهنگی» و «فعالیت‌های جنسی» اشاره کرد.

شاخص‌های تعامل‌پذیری هم مواردی مثل «خریدهای درون‌برنامه‌ای»، «امکان تعامل بازیکنان با یکدیگر»، «اتصال به اینترنت» و «اشتراک‌گذاری لوکیشن» را در بر می‌گیرند.

تصویر برچسب رده‌بندی سنی بازی‌های ویدیویی از نوع «M» (برای افراد ۱۷ سال به بالا) را نشان می‌دهد. در این برچسب، به محتوای خشن، خون‌ریزی، زبان تند و همچنین ویژگی‌هایی مانند خرید درون‌برنامه‌ای و تعامل با دیگر کاربران اشاره شده است.

والدگری دیجیتال در دریایی از محتوای دیجیتال!

اگرچه به خاطر سپردن تمام نکاتی که در این مطلب آوردیم آسان نیست، اما ضروری است. سیستم‌های رده‌بندی سنی کنونی را نمی‌شود ۱۰۰ درصد قابل اتکا به حساب آورد، اما تصویری واضح از درون‌مایه انواع محتوا ارائه می‌کنند و یک خط مشی کلی در اختیار والدین می‌گذارند.

طبیعتا هر خانواده‌ای متفاوت است و مسائلی که برای یک خانواده حساسیت‌برانگیز به حساب می‌آیند، شاید هیچ اهمیتی برای خانواده‌ای دیگر نداشته باشند. با این همه داشتن یک چارچوب برای تکنولوژی‌ها و محتوایی که در اختیار کودک قرار می‌گیرند، هیچوقت ضرری ندارد و می‌تواند به پرورش فرزندانی سالم‌تر منتهی شد.

توصیه ما هم این است که علاوه بر آشنایی با سیستم‌های رده‌بندی سنی، با کودکان خود تعامل و گفتگو داشته باشید. با سرگرمی‌های آن‌ها ارتباط بگیرید، علایق‌شان را درک کنید و آن‌ها را به سمت محتوایی سوق دهید که با ارزش‌های خانوادگی‌تان سازگارتر هستند.