اگر تمرین خطاطی کرده باشید، احتمالا یکی از اولین عباراتی که تمرین کردهاید این است: «ادب آداب دارد». اما داشتن «ادب» فقط برای دنیای واقعی نیست و در جهان دیجیتال هم به آن نیازمندیم. حتی پنهان بودن هویت ما نباید سبب شود که از مرزهای اخلاقی عبور کنیم. چرا که نخستین تاثیر آن روی خود ما است: عادت به رعایت ادب بر شخصیت واقعی و زندگی روزمره‌ی ما تاثیرگذار است.
در کنار آن فراموش نکنید که رفتار محترمانه سبب ایجاد یک محیط سالم‌تر برای همه خواهد شد و البته به عنوان نکته‌ی سوم بد نیست به این موضوع هم اشاره کنیم (که قبلا در نوشدارو هم به آن پرداخته شده): تمام فعالیتهای آنلاین ما سبب ثبت ردپای دیجیتال‌مان می‌شود و ممکن است روزی علیه ما استفاده شود.
Netiquette چیست؟
«نِتیکِت» (Netiquette) از ترکیب دو واژه «Net» به معنی «شبکه/اینترنت» و «Etiquette» (اِتیکت) به معنی «آداب و رسوم» ساخته شده است. بنابراین، نتیکت به قواعد رفتاری برای ایجاد ارتباط محترمانه و مناسب در اینترنت اشاره دارد و به آن «آداب دیجیتال» گفته می‌شود.
نتیکت به عنوان آداب و رسوم اینترنت نیز شناخته می‌شود. این قوانین الزام قانونی ندارند و بیشتر به عنوان قوانین پیشنهادی رفتاری مطرح می‌شوند. نتیکت هنگام تعامل با افراد ناشناس در اینترنت اهمیت بیشتری پیدا میکند و قوانین آن با توجه به پلتفرم و کاربران متفاوت است.
در کل، تعیین نوع و دامنه‌ی نتیکت بر عهده‌ی مدیر یک وب‌سایت یا اپلیکیشن است و مسئولیت نظارت بر رعایت این قوانین پایه و اعمال جریمه برای تخلفات نیز بر عهده‌ی او است.
قانون طلایی نتیکت چه میگوید؟
به زبان ساده، رعایت کردن نتیکت یعنی در نظر گرفتن سه اصل مهم زیر:
- آگاه بودن نسبت به رفتار خود
- توهین نکردن
- با دیگران مانند دنیای واقعی رفتار کردن
قانون طلایی نتیکت میگوید: «آنچه در زندگی واقعی انجام نمی‌دهید، در دنیای مجازی هم انجام ندهید.»
قبل از انتشار نظر، به‌روزرسانی وضعیت یا تغییر عکس پروفایل در فضای مجازی، از خودتان بپرسید: «آیا راحت هستم که این را حضوری هم به کسی بگویم یا با کسی به اشتراک بگذارم؟» اگر پاسخ‌تان منفی است، منتشر نکنید. رعایت این اصول ساده باعث می‌شود ارتباطات آنلاین شما محترمانه و مثبت باقی بماند و از سوء‌تفاهم‌ها جلوگیری شود.
قانون اول: افراد دنیای واقعی را در اولویت قرار دهید
هیچ‌‌چیزی بیشتر از تلاش برای صحبت کردن با کسی که غرق در تلفن همراه، تبلت یا ابزار هوشمند دیگری است، آزاردهنده نیست. این موضوع وقتی اهمیت بیشتری پیدا میکند که آن شخص، همراه، شریک زندگی یا فرزندتان باشد.
چک کردن مداوم ایمیل، پیام‌ها یا شبکههای اجتماعی مانند فیس‌بوک، این پیام را می‌رساند که به آن‌ها اهمیت نمی‌دهید. همچنین بودن کنار کسی که در گفت‌وگویی شرکت دارد، ولی شما در آن نقشی ندارید، می‌تواند آزاردهنده و ناراحت‌‌کننده باشد.
اگر کسی با شما صحبت میکند، گوشی خود را کنار بگذارید و به او توجه کنید. در صورتی که منتظر تماس یا پیام مهمی هستید، از قبل اطلاع دهید و عذرخواهی کنید. همچنین در مکان‌های عمومی مانند رستوران، کتابخانه و هنگامی که سوار وسایل نقلیه هستید، با بی‌صدا کردن نوتیفیکیشن‌ها و خودداری از مکالمات تلفنی، احترام دیگران را حفظ کنید.
قانون دوم: لحن مودبانه داشته باشید
دعوا نکن، اسکرول کن: هنر نادیده گرفتن بحث‌های بی‌ثمر اینترنتی
استفاده از زبان محترمانه در فضای آنلاین یکی از اصول مهم نتیکت است. به کار بردن الفاظ توهین‌آمیز، ناسزا گفتن یا بیان نظرات تحقیرآمیز، نه‌تنها بی‌احترامی محسوب می‌شود، بلکه می‌تواند باعث حذف پیام یا حتی محرومیت از گروه‌‌های اجتماعی شود.
فراموش نکنید که اگر حرفی را حضوری به کسی نمی‌زنید، در فضای مجازی هم ننویسید، زیرا تمام فعالیتهای آنلاین قابل‌ردیابی هستند.
علاوه بر محتوای پیام، شیوه‌ی بیان آن نیز مهم است. برای مثال، نوشتن متن با حروف بزرگ یا Bold، معمولاً چیزی مانند «فریاد زدن» برداشت می‌شود. در مکالمات آنلاین مانند دنیای واقعی از عبارات محترمانه‌ای مانند «لطفاً» و «متشکرم» استفاده کنید. این نکات ساده، روابط مجازی را دوستانه‌تر و محترمانه‌تر میکند.
قانون سوم: با احتیاط به اشتراک بگذارید
در فضای مجازی باید مراقب باشید چه اطلاعاتی از خودتان منتشر می‌کنید. انتشار تصاویر خصوصی، عکس‌های مربوط به مصرف الکل، مهمانی‌های دوستانه، یا هر بخش دیگری از زندگی شخصی می‌تواند پیامدهای جبران‌ناپذیری داشته باشد. حتی اگر بعدها بخواهیم آن را پاک کنیم، ممکن است خیلی دیر شده باشد. برخی از این محتواها حتی می‌تواند باعث تذکر انضباطی از سوی کارفرما در محیط کار شود، به‌ویژه اگر تبعیض‌آمیز تلقی شود.
برای جلوگیری از به اشتراک‌گذاری بیش از حد، قبل از هر پست یا پیامی از خود بپرسید: «اگر مدیر، والدین یا فرزندانم همین حالا یا در آینده آن را ببینند، مشکلی برایم پیش می‌آید؟» اگر پاسخ شما به این سوال مثبت است، آن را منتشر نکنید.
همین قانون در مکالمه‌‌های تلفنی در مکان‌های عمومی هم صدق میکند، چون افراد اطراف می‌توانند صحبت‌‌های شما را بشنوند و به اطلاعات خصوصی‌تان دسترسی پیدا کنند. بنابراین، در دنیای واقعی و مجازی از افشای بیش از حد اطلاعات شخصی بپرهیزید.
در همین رابطه در نوشدارو بخوانید: چرا نباید «محتوای حساس» را ببینیم، لایک کنیم و به‌اشتراک بگذاریم؟
قانون چهارم: دیگران را کنار نگذارید
نادیده گرفته شدن در فضای آنلاین می‌تواند باعث ایجاد احساسات منفی و حتی از دست دادن حس کنترل شود. پژوهش‌ها نشان می‌دهد این موضوع به‌ویژه روی زنان بیشتر اثر می‌گذارد. اگر می‌خواهید شوخی کنید یا موضوعی خصوصی را مطرح کنید، بهتر است آن را در یک پیام شخصی ارسال کنید، نه این‌که آن را به صورت عمومی در شبکههای اجتماعی منتشر کنید.
همچنین از گذاشتن نظرات مبهم یا ایموجی خنده به پیام‌ها در حضور دیگران خودداری کنید، چون ممکن است احساس کنند از گفت‌وگو کنار گذاشته شده‌اند یا مورد تمسخر قرار گرفته‌اند.
قانون پنجم: دوستان خود را عاقلانه انتخاب کنید
حذف شدن از فهرست دوستان شبکههای اجتماعی می‌تواند برای افراد توهین‌آمیز باشد. بنابراین، پیش از ارسال درخواست دوستی یا پذیرفتن آن خوب فکر کنید. اگر قصد ندارید رابطه بلندمدتی با کسی داشته باشید، بهترین کار این است که از همان ابتدا او را به فهرست اضافه نکنید. برای ارتباط با همکاران نیز می‌توانید توضیح دهید که از فیس‌بوک فقط برای روابط دوستان و نزدیک استفاده می‌کنید و پیشنهاد دهید در لینکدین یا شبکههای حرفه‌ای دیگر با هم در ارتباط باشید.
البته یک استثناء هم وجود دارد: اگر با کسی دوست شده‌اید، اما بعداً اختلافی پیدا کردهاید، قطع ارتباط کاملاً منطقی است، به‌ویژه اگر امکان اصلاح رابطه وجود نداشته باشد. فقط از ایجاد چرخه‌ی خسته‌کننده‌ی «دوستی و قطع رابطه‌ی مکرر» خودداری کنید، چون این موضوع هم برای شما و هم برای طرف مقابل آزاردهنده است.
قانون ششم: به حریم خصوصی دیگران احترام بگذارید
پیش از آن‌که اطلاعات یا پیامی را که برایتان ارسال شده به فرد دیگری بفرستید، حتماً با فرستنده‌ی اصلی هماهنگ کنید. ارسال دوباره‌ی پیام‌ها یا اسکرین‌شات گرفتن بدون اجازه می‌تواند باعث بی‌اعتمادی شود. هنگام فوروارد کردن ایمیل هم بهتر است از گزینه BCC به‌جای CC استفاده کنید تا آدرس ایمیل دیگران محفوظ بماند، زیرا برخی افراد تمایلی ندارند که اطلاعات تماس‌شان در اختیار افراد ناشناس قرار بگیرد.
لازم به توضیح است که در ارسال ایمیل، CC یعنی «کپی»: هر کسی را در CC بگذارید، همه‌ی گیرنده‌ها آدرس همدیگر را می‌بینند. اما BCC یعنی «کپی مخفی»؛ گیرنده‌های BCC ایمیل را می‌گیرند ولی نام و آدرس‌شان برای بقیه پنهان است و حتی نمی‌فهمند چه کسان دیگری BCC شده‌اند.
احترام گذاشتن به حریم خصوصی باید در بارگذاری عکس‌ها یا ویدئوهایی که افراد دیگر در آن حضور دارند نیز رعایت شود، چه در صفحه‌ی شخصی و چه در فضاهای عمومی. همچنین در تگ کردن افراد در شبکه‌هایی مثل اینستاگرام دقت کنید، زیرا این کار ممکن است دسترسی ناخواسته دیگران به عکس‌ها را فراهم کند.
در نهایت، هرگز برای ثبت‌نام در خبرنامه‌ها یا سرویس‌ها از اطلاعات شخصی دیگران استفاده نکنید. ساختن ایمیل یا شماره تماس شخصی کار راحتی است و مانع از آزار دوستان‌تان با دریافت پیام‌های ناخواسته خواهد شد.
قانون هفتم: پیش از بازنشر، از صحت آن مطلع شوید
اخبار نادرست عمیق‌تر، سریع‌تر و گسترده‌تر از خبرهای درست منتشر می‌شوند چون معمولا حاوی ادعاهای بزرگ و عجیبی هستند که برایمان جذاب‌‌اند!
ممکن است خبری مانند «درمان سرطان»، بسیار هیجان‌انگیز به نظر برسد، اما اگر شایعه باشد، فقط باعث ناراحتی و گمراهی می‌شود. شایعات اینترنتی، تخفیف‌های دروغین فروشگاه‌ها و دیگر اطلاعات نادرست، فقط فضای آنلاین را شلوغ‌تر می‌کنند و وقت دیگران را هدر می‌دهند. اخبار نادرست عمیق‌تر، سریع‌تر و گسترده‌تر از خبرهای درست منتشر می‌شوند چون معمولا ادعاهای بزرگ و عجیبی دارند که برایمان جذاب‌تر هستند!
اگر نسبت به صحت یک مطلب یا پست در شبکههای اجتماعی مطمئن نیستید، بهتر است از فردی آگاه بپرسید یا خودتان جست‌وجو کنید.
قانون هشتم: پیام‌های ناخواسته (Spam) ارسال نکنید
«اسپم» (Spam) به هر گونه پیام ناخواسته‌ای اشاره دارد که شامل ایمیل، پیامک یا پیام‌های شبکههای اجتماعی می‌شود. بسیاری از ما با تماس‌ها یا ایمیل‌های تبلیغاتی که اجازه دریافت آن‌ها را نداده‌ایم آشنا هستیم. اما گاهی حتی از سوی خانواده یا دوستان نیز اسپم دریافت می‌کنیم، برای مثال وقتی که برای شرکت در کسب و کار جدیدشان تماس می‌گیرند یا محتوایی را برایتان ارسال می‌کنند که خواستار دریافت‌اش نیستید.
برای حفظ روابط خود، قبل از ارسال هر نوع پیامی، اجازه بگیرید. این کار از بلاک شدن شما جلوگیری میکند. علاوه بر این، بسیاری از بدافزارها و ویروس‌های خطرناک تاریخ از طریق پیام‌های اسپم انبوه منتشر شده‌اند. بنابراین، ایمیل یا پیام شبکههای اجتماعی از فرستنده‌ی ناشناس را باز نکنید و اگر شامل فایل دانلودی است، قبل از باز کردن، صحت آن را از فرستنده تأیید کنید تا مطمئن شوید کسی قصد جعل هویت او را نداشته است.
قانون نهم: به پیام‌ها و ایمیل‌ها سریع پاسخ دهید یا…
درست است که می‌توانید پیام‌های اسپم یا هر پیام ناخواسته‌ای را نادیده بگیرید، اما برای پیام‌های واقعی، خصوصاً از سوی خانواده و دوستان، ادب حکم میکند هر چه زودتر پاسخ دهید. اگر به زمان بیشتری نیاز دارید، به آن‌ها اطلاع دهید تا طرف مقابل منتظر نماند.
از طرفی، نادیده گرفتن پیام‌هایی که نمی‌خواهید با آن‌ها سروکار داشته باشید، مشکل را حل نمی‌کند و حتی ممکن است استرس بیشتری ایجاد کند. بنابراین، به محض این‌که امکان پاسخ دادن فراهم شد، این کار را انجام دهید.
این نکته را نیز مدنظر داشته باشید که در فضاهایی مانند تلگرام یا واتساپ، اگر پیامی را بخوانید، برای شخص مقابل مشخص می‌شود که شما آن را دیده‌اید. آداب و رسوم دیجیتال میگوید که پیام را بدون پاسخ نگذارید. بهتر است فقط در صورتی پیامی را «Seen» کنید که همان لحظه امکان پاسخ دادن به آن را دارید. در غیر این صورت، بهتر است آن را نخوانید تا وقتی که فرصت پاسخ دادن فراهم شود.
قانون دهم: اطلاعات آنلاین خود را به‌روز کنید
از گذاشتن اطلاعات نادرستِ آنلاین خودداری کنید، چه در پروفایل شبکههای اجتماعی و چه در وب‌سایت شرکت یا کسب و کارتان. اگر قرار است در دسترس نباشید، ساعات کاری خود را به‌روزرسانی کنید یا در صورت نیاز سایت را غیرفعال کنید.
به‌روز نگه داشتن اطلاعات، به‌ویژه در مواقعی که جویای کار هستید، اهمیت بیشتری دارد. اطلاعات قدیمی می‌تواند به کارفرما این حس را منتقل کند که برای فرصت‌های شغلی ارزش قائل نیستید.
سخن پایانی
رعایت نتیکت باعث تقویت روابط با افراد مهم، حفظ اعتبار حرفه‌ای و کاهش قلدری اینترنتی می‌شود که قبلا نوشدارو به آن پرداخته‌ایم.
اینترنت می‌رود و می‌آید، اما اثر رفتار ما می‌ماند. هر کلیک امضای ماست و هر واژه آینه‌ی ما. اگر در دنیای واقعی انجامش نمی‌دهیم، در جهان آنلاین هم نکنیم؛ این ساده‌ترین راهِ حفظ امروز و اعتبار فرداست.
نظر بدهید