دستیار هوش مصنوعی ماندانا
پرداخت بیعانه قرار است خیالمان را بابت رزرو یک کالا یا خدمت راحت کند. اما حالا به یکی از رایجترین شیوههای کلاهبرداری در ایران تبدیل شده است!
منطق کار ساده است: کلاهبرداران با دریافت مبلغی کم تحت عنوان «بیعانه»، هم پولی به جیب میزنند، هم تقریبا مطمئناند که کسی به خاطر مبلغ کم، پیگیر شکایت نخواهد شد. در نتیجه هم سود میبرند و هم دردسر چندانی متحمل نمیشوند.
در این مطلب میخواهیم چند نمونه واقعی از کلاهبرداریهای بیعانه را با شما به اشتراک بگذاریم؛ تجربههایی که یا به ضرر مالی ختم شدهاند و یا با هوشمندی افراد، جلوی وقوع کلاهبرداری گرفته شده.
تمام روایتهای این مطلب از زبان خود کاربران نوشته شدهاند و به ما کمک میکنند تا ذهنیت بهتری از این شیوه کلاهبرداری پیدا کنیم و در نهایت به نتیجهگیریهایی مهم برسیم:
نمونه اول: وقت کمه، سریع بیعانه بده!
یکی از رایجترین روشهای کلاهبرداری با بیعانه، انتشار مکرر آگهیهایی با شرایط فوقالعاده وسوسهکننده است.
در این روش، کلاهبردار یک آگهی از محصولی به ظاهر استثنایی را بارها و بارها منتشر میکند؛ چیزی که قیمتش پایینتر از حد معمول است، ظاهر خوبی دارد و معمولا هم توضیحات اغواکنندهای همراهش نوشته شده. هدف چیست؟ ایجاد حس «فوریت»! یعنی مخاطب تصور میکند اگر همین حالا اقدام نکند، فرصت را از دست میدهد.
گزارش کاربر ناشناس: ما دوهفته پیش دنبال خونه برای اجاره میگشتیم که دقیقا همین عکسها رو گذاشته بودن. با یه شماره تلفن و آدرس دیگه زنگ زدیم، بیعانه خواست و گفت «نمیتونم امروز خونه رو نشون بدم، بیعانه بزنین خونه رو نگه داریم».
بعد که اصرار کردیم که ما به شما اعتماد نداریم و ترجیح میدیم بعد از دیدن منزل، بیعانه رو بپردازیم، قبول نکردن و گفتن تا ۹ شب هر کی زودتر بیعانه بزنه، خونه برای اون میشه.دوباره که زنگ زدم، گفتن «یکی ۱۰ میلیون بیعانه زد و خونه رو دادیم به اون». من شک کردم. همسرم دوباره با یه شماره دیگه پیام داد و همون حرفهایی که به من زده بودن، به همسرم هم زدن. به اونم گفتن «زود بیعانه بزن، خونه برای شما!».
نمونه دوم: عجب قیمتی داره…
کلاهبردارها صرفا نمیگویند «بیعانه بریز» و منتظر بمانند تا مردم سادهدلانه فریب بخورند! آنها استاد داستانسراییاند. برای هر مشتری بالقوه، سناریویی دارند: از شرایط اضطراری فروش گرفته تا تخفیفهای عجیبوغریب و قیمتهایی که ظاهرا نباید از دست بروند.
همهی اینها برای یک هدف طراحی شدهاند: از کار انداختن توانایی تفکر انتقادی شما. هرچه بیشتر هیجانزده شوید، احتمال فریبخوردنتان بیشتر است. چون هیجان، تصمیمگیری منطقی را مختل میکند و دقیقا همینجاست که کلاهبردار وارد عمل میشود.
- گزارش کاربر: یه تعداد مشخصا خونههای لوکس یا مشابه لوکس با یکسوم قیمت میذارن و وقتی تماس میگیری، جوری صحبت میکنن که تماس گیرنده هول بشه و بخواد از دستش نره و بیعانه پرداخت کنه و بعد دیگه جواب نده!
- گزارش کاربر ۲: این آگهیگذار با هدف تلهگذاری برای افراد، قیمت جنس را کم گذاشت و من هم خیلی کمتر از قیمت، اعلام خرید کردم و راضی شد که مبلغ بیعانه پرداخت کنم و به آدرس فرستاده شده بروم. ولی پس از واریز و مراجعه به محل، شماره تلفن همراهی که فرستاده بود رو جواب نداد، چندساعت بعد پیامک داد که مشکلی برام پیش آمده و بعدا جنس را برات ارسال میکنم… ولی این کار را هم نکرد!
نمونه سوم: این پولها کوچیکتر از اینه که بخواد بدزده
یکی از اصلیترین دلایل موفقیت کلاهبرداریهای بیعانه، «کم بودن مبلغ پرداختی» است.
در این روش، کلاهبردار عمداً مبلغی نسبتا پایین (مثلا زیر ۵ میلیون تومان) درخواست میکند. چون خوب میداند که افراد زیادی در صورت از دست دادن چنین مبالغی، ترجیح میدهند قید پیگیری قانونی را بزنند و با ضرر مالی خود کنار بیایند.
- گزارش کاربر ناشناس: برای آگهی تماس گرفتم، گفتن بیعانه بزن که خونه رو نگه دارم و آگهی رو پاک کنم. من هم مبلغ پونصد هزار تومن بهنام ……….. واریز کردم قرار شد برای ساعت ۱۴ مورخ ۱۵ مهر به اتفاق بریم خونه رو ببینیم. اما بعدش گوشی رو خاموش کردند و پس از مراجعه حضوری به آدرسی که پیامک شده بود، از یکی از همسایگان شنیدم که کلاهبرداری بوده و این اتفاق هر روز میافته.
- گزارش کاربر : با سلام. همین مبل رو با همین قیمت من کامل پولش رو واریز کردم ولی مبلی دریافت نکردم! کلاهبرداری!
- گزارش کاربر ۲: این آقا دیروز با همین متن و همین اگهی از من، ۳ میلیون و ۳۰۰ پول گرفت و همین آدرس که الان هم لوکشین گذاشته رفتم کسی نبود. الان باز همون اگهی رو با یه شماره دیگه گذاشته!
- گزارش کاربر ۳: این پارسال ۳ میلیون ازم گرفت بابت همین اسپیکر. با همین متن و همین عکسها ازم کلاهبرداری کرد!
نمونه چهارم: اینجا پیام نده! زنگ بزن!
کلاهبردارها معمولا علاقهای به باقیماندن در محیط گفتگوی داخل پلتفرمهای ثبت آگهی ندارند. چون میدانند در صورت بروز مشکل، مکالمات داخل پلتفرم قابل پیگیری هستند. به همین خاطر یا داخل چت مینویسند «لطفا تماس بگیرید»، یا مستقیما در متن آگهی قید میکنند که فقط پاسخگوی تماس تلفنی هستند.
هدف این است که رد و نشانی باقی نماند و شما هیچ مدرکی در اختیار نداشته باشید. البته ما نمیگوییم هر کسی که ترجیح میدهد تماس تلفنی بگیرد، حتما کلاهبردار است. اما اگر دیدید طرف مقابل بهطور مداوم تلاش میکند گفتگو را به فضای دیگری منتقل کند و اصرار غیرمنطقی به تماس دارد، باید نسبت به نیت او حساس شوید.
- گزارش کاربر: تقریبا نصف پول اگهی رو بیعانه دادم. آدرس کامل نمیده بریم بیاریم و اگهی رو بر نمیداره. شک کردم به چند نفر دیگه هم گفتم زنگ زدن بهش. میگه «موجوده، بیعانه بدین!» و به ما هم میگه پول رو برنمیگردونم!
- گزارش کاربر: دو شب پیش یه گوشی آیفون ۱۳ کپی به قیمت ۳/۵ میلیون من از ایشون خریدم. گوشی رو نفرستاد و هرچی بش زنگ زدم پول رو پس بدن جواب نداد. تو رو خدا پیگیری کنید پول کارگریم رو دادم.
زنگ خطرهایی که باید گوشتان را تیز کنند!
- فشار زمانی و کمیاب بودن: به شما میگویند «این جنس خیلی مشتری داره، همین الان بیعانه بریز تا نرفته!» و فرصت فکر کردن را از شما میگیرند.
- قیمت وسوسهکننده: کالا یا خدمت مورد نظرتان، به طرز محسوسی از میانگین بازار ارزانقیمتتر است. بنابراین احساس میکنید باید سریعتر تصمیم بگیرید.
- ظاهرسازی: از عکسهای ساختگی یا دزدی (مثلا از آگهیهای دیگر) استفاده میکنند و یا خود را نماینده کسبوکاری معتبر جلوه میدهند.
- ابهام: اطلاعات آگهی ناقص است و وقتی سوال میپرسید، پاسخهای کلی میدهند. در بیشتر موارد هم اجازه بازدید یا تست حضوری کالا را نمیدهند.
- روشهای پرداخت غیر قابل بازگشت: از شما میخواهند به جای استفاده از پرداخت امن داخل پلتفرم، بیعانه را کارتبهکارت کنید، شبا کنید و یا حتی ارز دیجیتال بفرستید!
- گفتگو در بسترهای بیرونی: سعی میکنند مکالمه را به واتساپ، تماس تلفنی یا هر فضای خارج از پلتفرم منتقل کنند تا هیچ رد و سندی از صحبتهایشان باقی نماند.
- دست گذاشتن روی پیشفرضهای ذهنی: با وعدههای جذاب یا گفتگوی مودبانه، سعی میکنند ذهن شما را به این سمت ببرند که «به نظر آدم خوبیه!».
- فشار عاطفی: با روایتهایی از گرفتاریهای شخصی، بیماری یا نیاز مالی شدید، سعی میکنند حس ترحم یا اعتماد شما را تحریک کنند.
- اطمینان از عدم پیگیری: کلاهبردار درخواست مبالغی میکند که میداند برای شما ارزش دوندگی و پیگیری قضایی را ندارد و در نهایت بیخیال ضرر خود میشوید!
چطور مراقب سرمایه خود باشیم؟
در حالت ایدهآل، نباید به کسی که نه دیدهاید و نه اطلاعات دقیقی از او دارید، هیچگونه بیعانهای پرداخت کنید. اما واقعیت این است که در زندگی روزمره، همیشه نمیتوان همه چیز را ایدهآل پیش برد.
پس اگر ناچار به پرداخت بیعانه شدید، دستکم این کار را فقط از داخل خود پلتفرم ثبت آگهی انجام دهید. مثلا در دیوار، قابلیتی به نام «پرداخت امن» (سرویس «تومن») وجود دارد که نقش واسطه را ایفا میکند: مبلغ بیعانه ابتدا نزد این سرویس باقی میماند و تنها پس از احراز هویت فروشنده و تحویل کالا یا انجام خدمت، پول به حساب او واریز میشود.
این فرایند امنیت بالاتری دارد و خیالتان بابت واقعی بودن طرف مقابل راحتتر خواهد بود.
جمعبندی: نکات مهمی که همیشه باید به یاد داشته باشیم
- گفتگو را تا حد ممکن درون خود پلتفرم انجام دهید.
- هرگز بدون احراز هویت یا اطمینان از طرف مقابل، پولی واریز نکنید.
- برای پرداخت، ترجیحا از گزینههای پرداخت امن خود پلتفرمها استفاده کنید.
- اگر قیمتی بیش از حد خوب به نظر میرسد، با احتیاط بیشتری برخورد کنید.
- روی هیچ لینکی که از طرف مقابل میآید کلیک نکنید؛ بهویژه لینکهای پرداخت.
- تمام توافقها (از قیمت گرفته تا زمان ارسال یا شرایط انجام خدمت) را در چت ثبت کنید. همین مکالمه، در صورت بروز اختلاف، سند شما خواهد بود.
- میتوانید عکسهای آگهی را در گوگل جستجو کنید تا ببینید قبلاً هم استفاده شدهاند یا نه.
- در خرید عجله نکنید؛ فرصتهای واقعی هیچوقت اینقدر عجولانه از دست نمیروند.
- حتی اگر کمی مشکوک شدید، به حس درونیتان اعتماد کنید و همه جوانب را با دقت بسنجید.
نظر بدهید
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.