سارا تصور می‌کرد شغلش که مستلزم سفرهای کاری طولانی‌مدت بود، فرصتی برای نفس کشیدن و فاصله گرفتن از فضای مسموم خانه است. اما حتی صدها کیلومتر دورتر هم تحت نظر بود. چون رامین، شریک زندگی‌اش طی پنج سال گذشته، با نصب نرم‌افزار جاسوسی روی گوشی‌اش – بدون اطلاع او – موقعیت مکانی‌اش را ردیابی می‌کرد.
او از طریق آی‌پدی که سارا در خانه جا گذاشته بود، از راه دور به حساب‌های شبکه‌های اجتماعی سارا و حتی تاریخچه سرچ او در گوگل دسترسی داشت. تا این‌که یک روز رامین متوجه گفت‌وگوی خصوصی سارا با مادرش درباره ترک رابطه‌اش شد و از آن برای تحقیر و تهدید بیشتر استفاده کرد تا سارا احساس کند دیگر نمی‌تواند برای کمک گرفتن به کسی اعتماد کند.
این داستان، بازتاب واقعی زندگی بسیاری از افرادی است که درگیر خشونت خانگی از طریق ابزارهای نوین شده‌اند. در شرایطی که تکنولوژی در زندگی روزمره افراد جای زیادی باز کرده است، آزارگران راه‌های پنهان‌تری برای کنترل کردن پیدا کرده‌اند. راه‌هایی که ممکن است اطرافیان تا مدت‌ها متوجه آن نشوند.
جاسوسی دیجیتال: تهدیدی در مسیر ترک رابطه‌های سمی
جدا شدن از یک رابطه سمی و آزاردهنده چیزی فراتر از تصمیم‌‌گیری شخصی است. گاهی تمام زندگی‌ات به فرد آزارگر گره خورده و همین ترک رابطه را سخت می‌کند.
یکی از تهدیدهای جدی، جاسوسی دیجیتال است. با نصب نرم‌افزارهای جاسوسی روی گوشی، پیام‌ها، تماس‌ها و حتی موقعیت مکانی قربانی به راحتی قابل‌کنترل می‌شود. از دوران کرونا به بعد، با افزایش وابستگی مردم به فناوری، استفاده از این ابزارها نیز شدت گرفت. اپلیکیشن‌هایی مانند «Stalkerware» بی‌صدا قربانی را زیر نظر می‌گیرند و زندگی‌شان مورد تعقیب دیجیتالی قرار می‌گیرد.
این موضوع، اهمیت انجام ممیزی دیجیتال (Digital Audit) را برای کسانی که قصد ترک رابطه ناسالم دارند، دوچندان می‌کند. در این اینجا به هفت اقدام ضروری در این زمینه می‌پردازیم:
گام اول: قفل دیجیتال زندگی‌ات را فعال کن!
امنیت از رمز گوشی شروع می‌شود. اگر هنوز برای موبایل، لپ‌تاپ یا تبلت خود قفل نگذاشته‌اید، همین حالا دست‌به‌کار شوید. اگر هم قبلاً رمزی داشته‌اید، آن را به چیزی تغییر دهید که نه تاریخ تولدتان باشد، نه اسم حیوان خانگی و نه چیزی که طرف بتواند حدس بزند. خوب است که رمز عبورتان را هر چند وقت یک‌بار عوض کنید.
دسترسی به گوشی یا لپ‌تاپ یعنی دسترسی به زندگی‌تان، از پیام‌ها و عکس‌ها گرفته تا لوکیشن و حساب‌های بانکی. اولین خط دفاعی شما رمز عبورتان است. آن را جدی بگیرید.
گام دوم: گوشی‌ات را بررسی کن، شاید هنوز تحت کنترل باشی!
آنتی‌ویروس‌ها فقط برای ویروس‌‌های خارجی طراحی نشده است، بلکه ابزار اصلی برای شناسایی برنامه‌های مشکوک مانند جاسوس‌افزارها هستند. به این برنامهها، «PUP» یا برنامه‌های ناخواسته (Potentially Unwanted Programs) گفته می‌شود و شامل نرم‌افزارهای استاکر (Stalkerware)، بدافزار (Malware) و انواع اپلیکیشن‌هایی هستند که برای کنترل و نظارت گوشی افراد به کار می‌روند.
اگر با مفهوم استاک‌کردن آشنا نیستید این ویدیوی کوتاه را ببینید:
وقتی یه نفر ما را «استاک» می‌کنه، داره چیکار می‌کنه؟
اگر در یک رابطه سمی بوده‌اید، این برنامهها می‌توانند بدون اطلاع شما روی گوشی‌تان نصب شده باشند و بی‌سروصدا شما را زیر نظر بگیرند. با نصب آنتی‌ویروس‌هایی مانند کسپراسکای (Kaspersky Mobile Antivirus)، می‌توانید برنامه‌های جاسوسی را شناسایی کنید و دسترسی‌های مشکوک اپ‌ها را بررسی کنید. یک اسکن کامل با کسپراسکای می‌تواند امنیت دیجیتال شما را بازگرداند.
به غیر از آنتی‌ویروس کسپراسکای از گزینه‌های زیر نیز می‌توانید استفاده کنید:
- Norton 360 Deluxe
- Bitdefender Total Security
- McAfee Total Protection
- Trend Micro Maximum Security
- Webroot SecureAnywhere
گام سوم: گوشی‌ات را پاک‌سازی کن
در مرحله سوم، تاکید بر پاک‌سازی کامل گوشی است. حتی پس از حذف برنامه‌های مشکوک به کمک آنتی‌ویروس، باز هم باید مطمئن شوید که هیچ نرم‌افزار پنهانی باقی نمانده است.
برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:
- گوشی را در حالت امن (Safe Mode) راه‌اندازی کنید. در این حالت، فقط برنامه‌های اصلی سیستم اجرا می‌شوند و می‌توان راحت‌تر برنامه‌های مزاحم یا ناشناس را شناسایی کرد.
- وارد بخش تنظیمات (Settings) شوید.
- بخش برنامهها (Apps یا Apps & Notifications) را بررسی کنید و هر اپلیکیشنی که نمی‌شناسید یا خودتان نصب نکرده‌اید را حذف (Uninstall) کنید.
در واقع این مرحله، یک غربال‌گری نهایی است تا خیال‌تان راحت شود که هیچ برنامه‌ای از زیر دست‌تان در نرفته و گوشی شما واقعاً امن است. همیشه بهتر است با دقت و وسواس عمل کنید تا پشیمانی به بار نیاید.
گام چهارم: قابلیت مکان‌یابی گوشی را غیرفعال کن
قابلیت «Find My iPhone» در دستگاه‌های اپل و همچنین قابلیت‌های مشابه در گوشی‌های اندرویدی، مانند «Find My Mobile» در Google، به کاربران کمک می‌کند گوشی گم‌شده یا دزدیده‌شده خود را پیدا کنند یا با عزیزان‌شان در ارتباط باشند. اما در روابط ناسالم، همین قابلیت می‌تواند به ابزاری خطرناک برای ردیابی تبدیل شود.
اگر شریک سابق شما هنوز به Apple ID یا Google Account شما دسترسی دارد، یا زمانی گوشی‌تان را راه‌اندازی کرده، ممکن است بتواند مکان دقیق شما را از راه دور کنترل کند. این یعنی حتی بعد از جدایی، همچنان ممکن است زیر نظر باشید.
اگر از دستگاه‌های اپل استفاده می‌کنید، موارد زیر را انجام دهید:
- Find My iPhone را غیرفعال کنید. یا داخل آن بررسی کنید که مکان‌تان را با دیگران به‌اشتراک نگذاشته باشید.
- دسترسی فرد مقابل را از Apple ID خود قطع کنید و ترجیحا رمز عبورش را عوض کنید.
اگر از گوشی‌های اندرویدی استفاده می‌کنید، موارد زیر را بررسی کنید:
- Find My Mobile را غیرفعال کنید. یا داخل آن بررسی کنید که مکان‌تان را با دیگران به‌اشتراک نگذاشته باشید.
- مطمئن شوید که حساب گوگل شما امن است و کسی به آن دسترسی ندارد و رمز عبورش را عوض کنید.
- در بخش Location لیست اپ‌ها و افراد مجاز به دیدن لوکیشن را بررسی کنید.
گام پنجم: دسترسی به اکانت‌های مشترک گوگل را قطع کن
اگر از اکانت مشترک گوگل استفاده می‌کنید، خیلی مهم است که آن را غیرفعال کنید یا از آن خارج شوید. چون گوگل به صورت پیش‌فرض، سابقه موقعیت مکانی شما را ذخیره می‌کند. این یعنی اگر کسی به اکانت مشترک دسترسی داشته باشد، می‌تواند بفهمد کجا رفته‌اید، چه ساعتی آنجا بوده‌اید و حتی از کدام مسیر رفته‌اید.
اگر از گوشی اندرویدی استفاده می‌کنید که به اکانت گوگل وصل است، با حتی یک بار روشن گذاشتن لوکیشن خود، ردپای شما در گوگل ثبت می‌شود و در دسترسی کسی قرار می‌گیرد که آن اکانت را دارد.
برای غیرفعال کردن آن مسیر زیر را دنبال کنید:
وارد تنظیمات گوگل شوید و روی Manage your google account کلیک کنید. سپس گزینه‌ی My Acticity را انتخاب کنید و بعد از آن گزینه‌ی Activity Controls را انتخاب کنید.
جهت راحتی بیشتر می‌توانید به لینک زیر مراجعه کنید (باید قبلش با اکانت گوگل‌تان لوگین باشید):
https://myactivity.google.com/activitycontrols
اگر تنظیمات Web & App Activity شما روشن باشد، به این معنی است که گوگل سابقه‌ی جستجوها و فعالیت‌های اپلیکیشن‌های شما را نگه می‌دارد.
با انتخاب گزینه‌ی Turn off می‌توانید همه آنها را با هم غیرفعال کنید. اما امکان انتخاب هر بخش به صورت مجزا هم وجود دارد:
در این بخش آیکون‌های مختلفی را می‌بینید که یکی از آنها آیکون گوگل مپز است. با کلیک کردن روی آن می‌توانید سابقه مکان‌هایی که به آنها مراجعه کرده‌اید را مشاهده کنید. آدرس زیر هم یک لینک مستقیم به همان صفحه است:
https://myactivity.google.com/product/maps
در اینجا امکان حذف مکان‌های مشاهده شده به طور کلی یا انتخاب یک بازه زمانی خاص وجود دارد.
اگر در حال حاضر نمی‌خواهید شخص مقابل متوجه شود که او را از اکانت بیرون انداخته‌اید، می‌توانید به صورت موقت ردیابی موقعیت را از طریق Google Maps خاموش کنید. این روش کمتر به چشم می‌آید و ممکن است شک‌برانگیز نباشد. با این کار، بدون درگیر شدن با فرد آزارگر، قدم مهمی برای حفظ امنیت دیجیتال خود برمی‌دارید.
برای این روش دوم مسیر زیر را دنبال کنید:
وارد تنظیمات گوشی شوید و گزینه Location را انتخاب کنید و App location permissions را پیدا کنید. اپلیکلیشن گوگل مپز را پیدا کند و Don’t allow یا Allow only while using را بزنید تا گوگل مپز در پشت صحنه امکان دسترسی به موقعیت شما را نداشته باشد.
گام ششم: موقعیت مکانی‌ات را بررسی کن تا ردیابی نشوی
بسیاری از اپلیکیشن‌ها، مانند «iMessage» و «Google Maps» در گوشی‌های اپل و «Facebook Messenger» این امکان را دارند که بتوانید موقعیت مکانی خود را با دیگران به صورت زنده به اشتراک بگذارید. شاید این قابلیت برای زندگی روزمره یا هماهنگی‌های ساده مفید باشد، اما اگر در حال ترک یک رابطه ناسالم هستید، همین ویژگی می‌تواند به ابزاری برای ردیابی و نظارت تبدیل شود.
بسیاری از افراد حتی نمی‌دانند که این گزینه فعال شده است، چون ممکن است طرف مقابل بدون اطلاع آن را روشن کرده باشد. وارد تنظیمات این اپلیکیشن‌ها شوید و مطمئن شوید که برای هیچ‌کس فعال نیست.
در ایران، با توجه به استفاده گسترده از پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ، تلگرام و گوگل‌مپ، این مسئله باید جدی گرفته شود. روشن بودن مکان‌یاب می‌تواند به راحتی محل سکونت یا محل کارتان را لو بدهد و امنیت شما را به خطر بیندازد.
گام هفتم: از دیگران کمک بگیر، تنها نمان
یکی از نکات مهم هنگام ترک یک رابطه سمی این است که تنها نباشید. کمک گرفتن از دیگران نه نشانه ضعف، بلکه نشانه شجاعت و آگاهی است. وقتی برای رفتن آماده شدید، با افراد مورد اعتماد یا مشاور تماس بگیرید. این افراد می‌توانند همراه‌تان باشند و شما را تنها نگذارند.
در صورت امکان، بهتر است برای این تماس‌ها یا جست‌وجو در اینترنت از لپ‌تاپ یا گوشی شخص دیگری استفاده کنید، چون ممکن است دستگاه شما همچنان در کنترل فرد آزارگر باشد.
از کمک خواستن نترسید. یک تماس، یک پیام با یک مشاوره ممکن است آغاز مسیر رهایی شما باشد.
نظر بدهید