ذهن‌خوانی با رمز عبور: رونمایی از تراشه‌ی مغزی مجهز به پسورد

ذهن هر کدام از ما پر از حرف‌های ناگفته است. طی سال‌های اخیر تراشه‌هایی کوچک برای تبدیل افکار به کلمات ساخته شده که روی مغز برخی از معلولان نصب می‌شود برای مثال استفان هاوکینگ فیزیکدان، یکی از کاربران مشهور آنها بود. این تراشه‌ها در واقع فعالیت‌های الکتریکی سطح مغز را تبدیل به کلمات می‌کنند و در واقع نوعی ذهن‌خوانی انجام می‌دهند.

حالا پژوهشگران نوعی تراشه ساخته‌اند که می‌توان یک کلمه‌ی خاص را به عنوان «رمز عبور فعال‌سازی» برایش انتخاب کرد. شخص استفاده کننده، ابتدا به آن کلمه‌ی خاص «فکر می‌کند» تا تراشه فعال شود و فرایند تبدیل افکار رخ دهد. در این حالت حریم خصوصی‌اش حفظ می‌شود و هنگامی که مشغول تفکر آزاد است، حرف‌هایش توسط کامپیوتر منتشر نمی‌شوند!

مترجم ذهن چطور کار می‌کند؟

افراد زیادی به دلیل بیماری یا حادثه مغزی توانایی صحبت کردن ندارند. دنیایی از کلمات و احساسات در ذهن آنها جریان دارد، اما هیچ راهی برای بیان آن‌ها نیست. برای این دسته افراد فناوری «رابط مغز و کامپیوتر» (BCI) معجزه‌ای بزرگ محسوب می‌شود (تراشه نورالینک شرکت ایلان ماسک هم محصول مشابه‌ای است). نسخه‌های اولیه BCI سیگنال‌های مغزی را هنگام تلاش فرد برای صحبت کردن به کلمات ترجمه می‌کنند. اما این کار هم خسته‌کننده بود و هم محدودیت‌هایی داشت.

گام تازه پژوهشگران تمرکز بر «گفتمان درونی» است؛ همان مونولوگ‌های خاموشی که همیشه در ذهن ما جریان دارند. تصور کنید شخصی که دیگر قادر به بیان افکارش نیست، فقط با فکر کردن به کلمات، آن‌ها را روی نمایشگر مقابلش ظاهر کند.

قفل شخصی برای افکار ناخواسته

در نگاه اول همه چیز رؤیایی به نظر می‌رسد. اما در این میان پرسش حساسی مطرح می‌شود: اگر دستگاه افکار ناخواسته را هم بخواند چه؟ راه حل، چیزی شبیه به کلمه جادویی است: رمز عبور ذهنی.

محققان به دستگاه آموختند که در حالت عادی فقط به سیگنال‌های مغز گوش دهد، اما هیچ‌چیز را ترجمه نکند. دستگاه در حالت آماده‌باش منتظر می‌ماند تا کاربر به یک کلمه یا عبارت خاص فکر کند.

نتایج آزمایش

شرکت‌کننده‌های این آزمایش به دلیل سکته یا بیماری‌های عصبی مشکل گفتاری دارند. آنها طی تحقیق کلمات را با صدای نیمه‌بلند تلفظ کرده یا همان کلمات را فقط در ذهن خود تصور می‌کردند. 

داده‌های به‌دست آمده به کمک الگوریتم‌های هوش مصنوعی آموزش داده شد تا کوچک‌ترین واحدهای گفتار (واج‌ها) را تشخیص داده و آن‌ها را مثل قطعات پازل به هم بچسباند و جمله بسازد.

در نهایت دستگاه توانست حدود سه‌چهارم جملات ذهنی را به‌درستی رمزگشایی کند. این دقت معادل نمونه‌های قبلی برای گفتار با صدای بلند است. سیستم حتی در مواردی موفق شد اعداد و شمارش ذهنی افراد را هم بخواند.

مسیر پیش رو

پژوهشگران امیدوارند که با بهبود سیستم به افراد دچار مشکلات حرکتی یا مغزی در برقراری ارتباط با دیگران کمک کنند. آنها همچنین در حال بررسی هستند که آیا می‌توان این سیستم را برای سایر نواحی مغز نیز به کار گرفت یا خیر. 

اما از طرف دیگر به آینده‌ای فکر کنید که این تراشه‌های «رابط مغز و کامپیوتر» در انسان‌های سالم هم استفاده می‌شوند و احتمالا جایگزین تلفن همراه‌مان شده‌اند. اما در عین حال توانایی ذهن‌خوانی هم دارند. در چنین شرایطی به نظر شما وضعیت حریم خصوصی‌مان چطور خواهد بود و آیا می‌توانیم به آن رمز ذهنی اعتماد کنیم؟