دستیار هوش مصنوعی ماندانا
در مقالات قبلی نوشدارو با مفاهیم اولیه ارز دیجیتال آشنا شده‌اید و حالا می‌خواهید برای اولین بار ارز دیجیتال بخرید. برای این‌کار باید سراغ صرافی ارز دیجیتال بروید؛ بازار آنلاینی که شبانه‌روز باز است و در آن انواع رمزارز خرید و فروش می‌شود.
صرافی ارز دیجیتال به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شود که با هم تفاوت اساسی دارند. یکی با دیوارهای بلند و نگهبانان همیشه بیدار اداره می‌شود و دیگری به شهری آزاد و خودگردان شباهت دارد. بیایید ببینیم صرافی ارز دیجیتال چیست و کدام مدل آن برای شما مناسب‌تر است.
صرافی ارز دیجیتال چیست؟ دروازه‌ای به دنیای کریپتو
صرافی ارز دیجیتال بازار آنلاینی است که عملکردش شبیه صرافی‌های معمولی است، با این تفاوت که به جای دلار و یورو به شما رمزارز می‌دهد. این پلتفرم‌ها به شما اجازه می‌دهند که:
- ارز دیجیتال بخرید: با تومان، دلار یا سایر ارزهای فیات (منظور از فیات پول‌های رسمی و قانونی کشورها است)، بیت‌کوین، اتریوم یا هر رمزارز دیگری خریداری کنید. این اولین قدم برای ورود به دنیای کریپتو است.
- ارز دیجیتال بفروشید: هر وقت خواستید توکن‌هایتان را به قیمت لحظه‌ای می‌فروشید و معادل آن به حساب بانکی‌تان واریز می‌شود.
- رمز ارز مبادله کنید: می‌توانید تتر، بیت‌کوین یا ارزهای دیگر را سریع و راحت به هم تبدیل کنید.
صرافی‌ها قلب تپنده بازار کریپتو هستند چون نقدینگی لازم برای معامله را فراهم می‌کنند، قیمت‌ها را مشخص کرده و بستری برای معامله خریدار و فروشنده از سراسر جهان ایجاد می‌کنند.
دو روی سکه: با انواع صرافی ارز دیجیتال آشنا شوید
در دنیای کریپتو دو نوع صرافی ارز دیجیتال وجود دارد که هر کدام فلسفه و ساختار متفاوتی دارند.
صرافی متمرکز: امانت‌دار دارایی شما
صرافی‌های متمرکز (CEX) توسط شرکتی مشخص اداره می‌شود که مثل واسطه‌ای قابل اعتماد بین خریدار و فروشنده عمل می‌کند. وقتی در صرافی متمرکز فعالیت می‌کنید، دارایی‌های خود را به امانت به آنها سپرده‌اید و صرافی مسئولیت امنیت و مدیریت معاملات را بر عهده می‌گیرد.
صرافی غیرمتمرکز: بانک شخصی شما
صرافی غیرمتمرکز (DEX) نسل جدید بازارهای دیجیتال است. در پشت پرده آنها شرکت یا نهاد مسئولی قرار ندارد و شما دارایی‌تان را به کسی امانت نمی‌دهید. در صرافی غیرمتمرکز معامله بین والت شما و فردی دیگر به صورت مستقیم و از طریق قرارداد هوشمند انجام می‌شود.
این دو مدل صرافی مسیرهای متفاوت برای ورود به دنیای کریپتو ارائه می‌دهند. در ادامه هر کدام را با جزئیات بیشتری بررسی می‌کنیم تا ببینید کدام یک با نیازهای شما همخوانی بیشتری دارد.
صرافی متمرکز چیست؟ راحتی در ازای اعتماد
صرافی متمرکز بیشترین شباهت را به بانک‌ها و موسسات مالی سنتی دارد. شرکت یا نهاد مرکزی پلتفرمی را مدیریت می‌کند که کاربران در آن به معامله می‌پردازند. این شرکت به عنوان واسطه دارایی شما را پیش خودش نگه داشته و جای شما سفارش‌ها را مدیریت می‌کند.
صرافی‌هایی مانند بایننس (Binance)، کوین‌بیس (Coinbase) و کوکوین (KuCoin) از مشهورترین نمونه‌های جهانی هستند. اکثر صرافی‌های ایرانی از جمله «نوبیتکس» و «والکس» هم در این دسته قرار می‌گیرند.
چرا صرافی متمرکز محبوب است؟
- رابط کاربری ساده: استفاده از این صرافی‌ها بسیار آسان است. طراحی آنها شبیه اپلیکیشن بانکی و کارگزاری بورس است و حتی کاربر مبتدی هم راحت با آن کار می‌کند.
- نقدینگی بالا: به لطف تعداد بالای کاربران، خرید و فروش سریع انجام می‌شود و مجبور نیستید زمان زیادی برای یافتن طرف معامله منتظر بمانید.
- اتصال به حساب بانکی: صرافی‌های متمرکز امکان واریز و برداشت مستقیم از حساب بانکی را فراهم می‌کنند؛ درست مثل یک خرید اینترنتی ساده.
- پشتیبانی مشتریان: اگر رمز عبورتان را فراموش کنید یا با مشکلی مواجه شوید، تیم پشتیبانی به شما کمک می‌کند. این ویژگی به کاربران تازه‌کار احساس امنیت می‌دهد.
روی دیگر صرافی متمرکز: ریسک‌ها و معایب
سپردن دارایی به یک امانت‌دار همیشه ریسک‌های خود را دارد. این راحتی به قیمت از دست دادن بخشی از آزادی شما تمام می‌شود:
- پولتان دست کس دیگری است: تا وقتی سرمایه‌تان در صرافی متمرکز باشد، شما مالک واقعی آن نیستید؛ بلکه فقط طلبکار صرافی هستید. ارز دیجیتال فقط وقتی واقعا در کنترل شماست که کلیدهای خصوصی دست خودتان باشد.
- خطر هک صرافی: این صرافی‌ها سرمایه هنگفتی را نگهداری می‌کنند، پس هدف جذاب برای هکرها هستند. تاریخچه کریپتو پر از اخبار هک شدن صرافی‌های بزرگی است که منجر به از دست رفتن سرمایه میلیون‌ها کاربر شده.
- نیاز به احراز هویت: برای فعالیت در این صرافی‌ها باید اطلاعات شخصی از جمله نام، کد ملی، شماره همراه و حتی کارت شناسایی را به سایت بدهید. این فرایند که KYC نام دارد، ناقض حریم خصوصی است و اطلاعاتتان را در معرض افشا قرار می‌دهد.
- خطر تحریم برای ایرانی‌ها: صرافی‌های متمرکز خارجی تابع قوانین دولت‌ها هستند و اکثر آنها کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند. کار با این صرافی‌ها خطر بلوکه شدن حساب و سرمایه را در پی دارد.
- مداخله دولت: دولت‌ها می‌توانند فرایند معامله یا حتی برداشت پول از صرافی متمرکز را متوقف کنند. حتی این احتمال وجود دارد که صرافی ریز تراکنش‌ها و اطلاعات حساب شما را در اختیار دولت قرار دهد.
صرافی غیرمتمرکز چیست؟ قدرت در دستان شما
در این مدل صرافی هیچ شرکتی وجود ندارد که دارایی شما را نگهداری کند یا معاملات را مدیریت کند. همه چیز از طریق فناوری قرارداد هوشمند انجام می‌شود. این قراردادها، برنامه‌های کامپیوتری خودکاری هستند که قوانین معامله را بی‌طرفانه و تمام و کمال اجرا می‌کند.
در صرافی غیرمتمرکز یا «دکس» با والت خودتان به پلتفرم متصل می‌شوید و دارایی هرگز از کنترل شما خارج نمی‌شود. معامله مستقیم بین کیف پول شما با والت طرف دیگر انجام شده و قرارداد هوشمند فقط نقش مجری معامله را بازی می‌کند.
بسیاری از دکس‌ها با مدل بازارساز خودکار (AMM) کار می‌کنند. در این مدل به جای صف خرید و فروش قیمت‌ها در استخر نقدینگی و بر اساس فرمول‌های ریاضی تنظیم می‌شوند.
یونی‌سواپ (Uniswap)، پنکیک‌سواپ (PancakeSwap) و سوشی‌سواپ (SushiSwap) از معروف‌ترین صرافی‌های غیرمتمرکز هستند.
جادوی صرافی غیرمتمرکز: مزایای دکس
- کنترل کامل بر دارایی: در دکس کلید خصوصی فقط در اختیار شماست و هیچ‌کس، حتی خود پلتفرم نمی‌تواند به دارایی‌تان دسترسی پیدا کرده یا آن را مسدود کند.
- امنیت بالاتر: از آنجا که خزانه مرکزی برای دارایی‌ها وجود ندارد، انگیزه هکرها برای حمله به شدت کاهش می‌یابد. هک کردن یک دکس به مراتب دشوارتر از هک سرورهای صرافی متمرکز است.
- حفظ حریم خصوصی: در اکثر دکس‌ها مجبور به ارائه اطلاعات شخصی و احراز هویت نیستید. تنها چیزی که برای معامله نیاز دارید کیف پول ارز دیجیتال است؛ همین و بس.
- دسترسی به توکن‌های جدید: لیست توکن جدید در دکس بسیار آسان‌تر و سریع‌تر از صرافی معمولی است. به همین خاطر دکس‌ها اولین جایی هستند که می‌شود پروژه‌های نوپا و جسورانه را پیدا کرد.
چالش‌های مسیر غیرمتمرکز: معایب دکس
این مسیر جذاب ناهمواری‌هایی هم در خودش دارد که باید آنها را بشناسید:
- پیچیدگی بیشتر: کار با دکس‌ها نیازمند درک مفاهیم سواپ، لغزش قیمت، والت غیر امانی، عبارت بازیابی و امضای تراکنش است که شاید برای مبتدیان گیج کننده باشد.
- هزینه‌های متغیر: در ساعات شلوغی شبکه کارمزد معامله در دکس بیشتر می‌شود. هزینه‌ها در برخی شبکه‌ها مانند اتریوم بسته به مبلغ تراکنش می‌تواند قابل توجه باشد. آشنایی با زمان بهینه معامله و شبکه‌های جایگزین بخشی از هنر استفاده از دکس است.
- نقدینگی کم در برخی جفت‌ارزها: برای توکن‌های ناشناس یا استخرهای کوچک عمق نقدینگی پایین است. این مساله گاهی به تاخیر در انجام معامله یا اجرای آن با قیمت نه چندان مطلوب ختم می‌شود.
- نبود پشتیبانی: در دکس خبری از پشتیبانی برای بازیابی حساب نیست. اگر عبارت بازیابی کیف پول را گم کنید، دسترسی به پولتان از دست رفته است. اینجا فقط خودتان مسئول امنیت حسابتان هستید.
مقایسه صرافی متمرکز و غیرمتمرکز
برای درک بهتر تفاوت‌ها این دو مدل صرافی را در یک نگاه مقایسه می‌کنیم:
| معیار | صرافی متمرکز (CEX) | صرافی غیرمتمرکز (DEX) |
| کنترل دارایی | دست صرافی | دست خود کاربر |
| امنیت | آسیب‌پذیر در برابر هک سرور مرکزی | امنیت بالاتر اما مسئولیت کامل با کاربر |
| حریم خصوصی (KYC) | نیازمند احراز هویت | بدون احراز هویت |
| سهولت استفاده | ساده و کاربرپسند | پیچیده‌تر، نیازمند دانش فنی |
| کارمزدها | کارمزد ثابت یا درصدی از معامله | متغیر و بسته به شلوغی شبکه |
| تنوع ارزها | ارزهای معتبر و بررسی‌شده | توکن‌های معتبر همراه با موارد کمیاب و جدید |
| پشتیبانی از فیات (پول رسمی) | بله | خیر، فقط با رمزارز |
کدام صرافی برای من مناسب است؟
پرسشی که ذهنتان را درگیر کرده احتمالا این است که صرافی متمرکز برایتان بهتر است یا غیرمتمرکز. جواب این سوال به نیازها، سطح دانش و ریسک‌پذیری خودتان بستگی دارد. هیچ‌کدام ذاتا بهتر از دیگری نیست و برای اهداف متفاوتی طراحی شده‌اند.
چه زمانی از صرافی متمرکز استفاده کنم؟
- اگر تازه‌کار هستید: رابط کاربری بسیار ساده، ارائه رمزارزهای معتبر و حضور تیم پشتیبانی مسیرتان را برای ورود به دنیای کریپتو هموار می‌کند.
- برای خرید با کارت بانکی: خرید رمزارز در این نوع صرافی به سادگی خرید شارژ برای گوشی است. با اتصال حساب بانکی به صرافی می‌توانید هر لحظه تومان و هر ارز دیجیتالی را به هم تبدیل کنید.
- برای معامله سریع و در حجم بالا: اگر تراکنش‌های بزرگ، متعدد و سریع نیاز دارید، CEX به لطف نقدینگی بالا و حضور تریدهای بیشتر گزینه بهتری برای شماست.
چه زمانی به سراغ صرافی غیرمتمرکز برویم؟
- برای کنترل کامل روی دارایی: اگر نمی‌خواهید کنترل سرمایه یا اطلاعات شخصی‌تان را به فرد یا شرکت دیگری بسپارید، دکس را انتخاب کنید.
- برای خرید توکن‌های جدید: دکس‌ها دروازه ورود به دنیای نوآوری‌های مالی غیرمتمرکز (دیفای) و پروژه‌هایی هستند که هنوز به صرافی‌های بزرگ راه پیدا نکرده‌اند.
- در صورت تسلط روی مفاهیم تخصصی: اگر با شبکه‌ها، کارمزدها، امضای تراکنش و قرارداد هوشمند آشنایی دارید و می‌توانید امنیت والت را تامین کنید، دنیای دکس‌ها به روی شما باز است.
- اجتناب از تحریم‌ها: اگر کاربر ایرانی هستید، نگهداری مقادیر زیاد در صرافی‌های متمرکز خارجی توصیه نمی‌شود. در مقابل استفاده از دکس ریسک بلوکه شدن حساب به خاطر تحریم‌ها را کاهش می‌دهد.
جمع‌بندی: انتخاب هوشمندانه بر اساس نیاز شما
صرافی ارز دیجیتال بستری برای خرید و فروش و مبادله رمزارز است که به دو دسته متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شود. اگر راحتی، سرعت بالا و خرید با حساب بانکی برایتان مهم است، صرافی متمرکز را انتخاب کنید.
اگر کنترل کامل روی دارایی و حفظ حریم خصوصی برایتان اولویت دارد، دکس انتخاب بهتری است. کاربران حرفه‌ای از ترکیب هر دو مدل استفاده می‌کنند: تبدیل تومان و ارزهای دیجیتال به هم در صرافی متمرکز و معامله توکن‌های جدید و کمیاب در دکس.
سوالات متداول
۱. آیا صرافی‌های غیرمتمرکز امن هستند؟
بله، از نظر ساختاری امنیت بالایی دارند، اما مسئولیت حفظ کلیدهای خصوصی بر عهده کاربر است.
۲. ممکن است در صرافی متمرکز هک شوم؟
بله، صرافی ممکن است هک شود و دارایی کاربران به سرقت برود. حساب شخصی شما هم در صورت استفاده از رمز عبور ضعیف یا حمله فیشینگ در معرض هک است.
۳. صرافی‌های ایرانی متمرکز هستند یا غیرمتمرکز؟
تقریباً همه صرافی‌های ارز دیجیتال ایرانی در دسته متمرکز قرار می‌گیرند. کار با آنها نیاز به احراز هویت دارد و امکان واریز و برداشت ریالی را فراهم می‌کنند.
نظر بدهید