سه اپراتور بزرگ کشور: ایرانسل، همراه اول و تالیا اخیرا طی نامه‌ای مشترک به «سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی» اعلام کرده‌اند که حداکثر تا پایان روز ۲۶ اردیبهشت ۱۴۰۴، قیمت بسته‌های اینترنت همراه را افزایش خواهند داد.
این سه شرکت می‌گویند از آن‌جا که فعالیت «خصوصی» دارند و افزایش ۳۴ درصدی تعرفه‌ها در زمستان سال ۱۴۰۳ برای تامین مخارج کافی نبوده، نیاز به اصلاح مصوباتی دارند که برای قیمت‌گذاری بسته‌های اینترنت، سقف تعیین کرده‌اند. در بخشی از نامه هم آمده که به عقیده سه اپراتور، افزایش تعرفه سال گذشته باید ۷۵ درصد می‌بود که به ۳۴ درصد محدود شد!
طبیعتا نخستین نگرانی همه مشترکین اینترنت همراه این است که تعرفه‌های جدید چگونه خواهند بود و چه تاثیری بر دسترسی شخصی و همگانی به اینترنت می‌گذارند. خصوصا با درنظرگیری اینکه افزایش قیمت قبلی، به نظر تاثیر چندانی بر کیفیت خدمات نداشته و قطعی اینترنت موبایل (و حتی آنتن موبایل!) همزمان با قطعی برق، یکی از عوامل کلافگی مردم است. برای اینکه تصویری بهتر از وضعیت اینترنت ترسیم شود، خوب است که نگاهی به گزارش اخیر موسسه سرف‌شارک (شرکتی که در امنیت سایبری تخصص دارد) بیندازیم. این موسسه به سنجش «کیفیت زندگی دیجیتال» در ۱۲۱ کشور پرداخته و ۵ شاخص «مقرون به‌صرفگی اینترنت»، «کیفیت اینترنت»، «زیرساخت الکترونیک»، «امنیت الکترونیک» و «دولت الکترونیک» را بررسی کرده است.
برآیند تمام این شاخص‌ها، ایران را در رتبه ۱۰۱ قرار داده، اندکی بالاتر از سه کشور نامیبیا، لائوس و گواتمالا. هر شاخص رتبه‌بندی مجزا هم دارد، برای مثال ایران در «مقرون به‌صرفگی اینترنت» در رتبه ۷۴ام قرار گرفته که در نگاه نخست امیدوارکننده‌تر به نظر می‌رسد.
اما با تفکیک کردن «اینترنت ثابت» و «اینترنت همراه»، مشخص می‌شود که جایگاه ایران از لحاظ «مقرون به‌صرفگی اینترنت همراه» در واقع ۹۸ام است و به خاطر وضعیت بهتر قیمت‌گذاری اینترنت ثابت، برآیند کلی هم بهتر شده است.
در زمینه «امنیت الکترونیک» هم کشور ایران را در رده ۱۲۰ و تنها یک پله بالاتر از یمن می‌بینیم که به عقیده سرف‌شارک، پایین‌ترین سطح ممکن از امنیت الکترونیک را ارائه می‌کند.
بنابراین در حالی که کیفیت و امنیت کلی زندگی دیجیتال، ایران را هم‌رده با برخی از فقیرترین کشورهای جهان قرار می‌دهد، اپراتورها اصرار دارند که مقرون‌به‌صرفگی اینترنت را هرچه بیشتر کاهش دهند تا احتمالا سازگاری بیشتری با رتبه کلی کشور در این رده‌بندی داشته باشد!
افزایش قیمت اینترنت و گسترش کلاه‌برداری‌ها
اشاره به این نکته هم ضروری است که افزایش قیمت اینترنت معمولا به زمینه‌ای برای کلاهبرداری هم تبدیل می‌شود. هر بار که قیمت‌ها افزایش می‌یابند و دسترسی به اینترنت دشوارتر می‌شود، بسیاری از مردم به استفاده از «ترفندهای دسترسی به اینترنت رایگان یا ارزان» تمایل پیدا می‌کنند که تقریبا همیشه، به کلاهبرداری منتهی می‌شوند.
شرایط سخت معیشتی افرادی که از پس هزینه‌های اینترنت برنمی‌آیند، حداقل به چهار شکل زندگی را برای کلاه‌برداران آسان‌تر می‌کند.
- کلاهبرداری با بسته‌های اینترنت به ظاهر «ارزان»: کلاه‌بردارها ممکن است سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی جعلی بسازند که وعده «اینترنت ارزان» یا حتی «رایگان» می‌دهند و از شما بخواهند برای دریافت «بسته ۲۰ گیگ اینترنت رایگان دولت»، شماره موبایل، نام کامل و هر اطلاعات خصوصی دیگری را وارد کنید. طبیعتا بسته رایگانی هم در کار نیست و صرفا اطلاعات مردم است که به سرقت می‌رود.
- کلاهبرداری با ابزار‌های دروغین «کاهش مصرف اینترنت»: با اینکه ترفندهایی حقیقی برای کاهش مصرف کلی اینترنت وجود دارد، کلاه‌برداران از عدم آشنایی عمومی با این روش‌ها سوء استفاده می‌کنند. برای مثال ممکن است ابزارها و اپلیکیشن‌هایی بسازند که در ظاهر مصرف اینترنت را کاهش می‌دهد، اما در باطن در حال جاسوسی عکس‌ها و اطلاعات خصوصی است.
- گسترش فرهنگ استفاده از وای‌فای عمومی: با گرانی اینترنت، فرهنگ استفاده از وای‌فای عمومی در هر جایی (مانند محیط‌های کار اشتراکی، رستوران‌ها و کافه‌ها) گسترش می‌یابد. این شبکه‌های وای‌فای معمولا نواقص امنیتی فراوان دارند و خواندن اطلاعات بسیار خصوصی افراد را برای مجرم‌ها آسان می‌کنند.
- کاهش آگاهی عمومی و دسترسی به منابع معتبر: اینترنت گران‌قیمت باعث می‌شود کاربران در انتخاب محتوای آنلاین گزینشی‌تر عمل کنند و تنها به سراغ منابعی بروند که بیشترین ارزش را در زندگی روزمره خلق می‌کنند. برای مثال سهم پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی از ترافیک مصرفی روزانه افزایش می‌یابد و اخبار دروغین بیشتر از قبل دیده و کمتر از قبل صحت‌سنجی می‌شوند. در عین حال کاربران به خاطر گران بودن اینترنت مصرف‌شان را پایین می‌آورند و حتی برخی کاربران دیگر توانایی استفاده از اینترنت را نخواهند داشت و این خودش ضربه‌ای دو چندان به آگاهی کاربران و اقتصاد دیجیتال خواهد بود.
در مجموع مشخص است که افزایش قیمت اینترنت، مستقیم یا غیرمستقیم بر کیفیت، سلامت و امنیت زندگی دیجیتال تاثیر می‌گذارد و پیامدهایی بسیار فراتر از «چند هزار تومان هزینه بیشتر» به همراه می‌آورد. در عین حال اپراتورها می‌گویند «کاهش کیفیت خدمات و سرعت اینترنت موید این موضوع است» که باید قیمت‌ها را افزایش داد.
سه اپراتور می‌گویند با بالا بردن تعرفه‌ها می‌توان مردم را بیشتر به اینترنت ثابت خانگی سوق داد و زمینه را برای پیشبرد پروژه فیبر نوری و سرمایه‌گذاری روی اینترنت ثابت مهیا کرد! اما در هیچ جایی از این نامه نمی‌خوانیم که با افزایش قیمت‌ها می‌شود دکل‌های فرسوده‌ای را احیا کرد که تنها به اندازه چند دقیقه قطعی برق، باتری دارند. هرچند بهانه‌ی افزایش قیمت سال گذشته هم همین موضوع بود، اما در عمل شاهد افزایش کیفیت سرویس‌دهی اپراتورها نبودیم…
