تصور کنید بعد از یک روز کاری سخت به خانه برگشته‌اید. تنها چیزی که می‌خواهید یک دوش گرم، شام سبک و آرامش قبل از خواب است. گوشی موبایلتان را برمی‌دارید و سری به توییتر می‌زنید، اما ناگهان چشم‌تان به یک توییت عجیب می‌افتد:
«واکسن‌ها فقط ابزار کنترل جمعیت هستن. هیچ مدرکی برای تأثیرشون وجود نداره!»
با چند لینک علمی و معتبر، سعی میکنید به شکلی منطقی با طرف وارد بحث شوید، اما آیا با این کار او قانع میشود و تشکر می‌کند که آگاهش کرده‌اید؟ متأسفانه دنیای واقعی این شکلی نیست.
در بحثهای آنلاین، مغز آدم‌ها بیشتر از این‌که به دنبال حقیقت باشد، دنبال تأیید باورهای خودش است. به این پدیده می‌گویند «سوگیری تأییدی» (Confirmation Bias). یعنی آدم‌ها فقط اطلاعاتی را قبول می‌کنند که به باورهای خودشان نزدیک‌تر باشد، حتی اگر هزاران دلیل و مدرک جلوی‌شان بگذارید.
قسمت تلخ‌تر ماجرا وقتی است که نه‌تنها با این داده‌های علمی موفق به قانع کردن شخص نمی‌شوید، بلکه نتیجه عکس می‌گیرید! روان‌شناسان به این واکنش «اثر معکوس» یا «پس‌زدگی» (Backfire Effect) می‌گویند، یعنی نظرش که عوض نمی‌شود هیچ، محکم‌تر از قبل هم به باورهایش می‌چسبد. چون احساس تهدید می‌کند و ناخودآگاه حالت دفاعی می‌گیرد.
کلید موفقیت در بحث آنلاین: پرسیدن سوالهای تأمل‌برانگیز
در چنین موقعیتی ممکن است از خود بپرسید که راه‌حل چیست. راهش این است که با یک استراتژی هدفمند وارد بحث شوید و با پرسیدن سوالهای هوشمندانه طرف مقابل را به فکر فرو ببرید. مثلاً از او بپرسید:
«این ایده در عمل چطور اجرا میشود؟»
«فکر میکنی چه چیزی ممکن است دیدگاهت را عوض کند؟»
با این کار برای یک هم لحظه هم که شده او را از لاک دفاعی‌اش بیرون می‌کشید و ذهنش را درگیر میکنید. فراموش نکنید که منظور از برنده شدن در بحث آنلاین خرد کردن یا تحقیر کردن شخص مقابل نیست. هدف این است که کاری کنید ذهنش بازتر شود و به خودش اجازه دهد که از زاویه دیگری به آن نگاه کند، حتی اگر در ظاهر تسلیم نشود.
۱۵ راهکار مؤثر برای برنده شدن در بحث آنلاین
برای برنده شدن در یک بحث آنلاین باید بدانید که چطور نظر خود را بیان کنید، چه زمانی لحن خود را عوض کنید، کی سکوت کنید، کی سوال کنید و کی به بحث خاتمه دهید. دانستن نکات زیر به شما کمک می‌کند تا بحث را به سمت بهتری پیش ببرید.
۱. با دقت به حرفهای شخص مقابل گوش کنید
قبل از پاسخ دادن، مطمئن شوید که منظور او را کامل متوجه شده‌اید. اول به حرف‌هایش با دقت گوش کنید. اجازه دهید حرفش تمام شود و بعد با خلاصه کردن نظراتش نشان دهید که منظور و احساس او را کاملاً فهمیده‌اید. خوب گوش دادن اصل مهمی در شروع بحث است و تأثیر مثبتی روی مخاطب می‌گذارد.
۲. حرف طرف مقابل را بازگو کنید
اصل دوم تکرار یا بازگویی نظر آن شخص است. بازگو کردن یعنی بیان خلاصه‌ای از دیدگاه طرف مقابل، برای این‌که حس کند شما با او همدلی میکنید. برای مثال می‌توانید بگویید:
«اگر درست فهمیده باشم، منظورت این است که…؟»
«این نگرانی شما قابل درکه، ولی…»
این کار یک نوع گوش دادن فعال است و باعث کمتر شدن تنش میشود، چون طرف مقابل حس می‌کند حرفش شنیده شده است. در نتیجه منتظر شنیدن نظرات شما می‌ماند.
۳. قبل از پاسخ دادن کمی مکث کنید
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات در بحثهای آنلاین واکنش آنی و احساسی است. عصبانیت و حمله به طرف مقابل، بحث را از مسیر اصلی منحرف می‌کند و در نهایت به جدال تبدیل میشود. اگر حرفی شما را ناراحت کرد، قبل از پاسخ دادن چند ثانیه صبر کنید، نفس عمیقی بکشید و سعی کنید با لحن آرام جواب دهید نه با خشم.
فرض کنید در یک گروه تلگرام شخصی درباره فیلم «Inception» نظرش را این‌طور مطرح می‌کند:
«جداً؟ تو هنوز هم فکر میکنی Inception فیلم خوبیه؟ به نظر من خیلی خسته‌کننده و غیرمنطقی بود.»
حالا دو پاسخ زیر را برای این جمله در نظر می‌گیریم:
پاسخ فوری: «تو اصلاً نمی‌فهمی فیلم خوب چیه! همه دنیا می‌دونن این فیلم یه شاهکاره.»
پاسخ سنجیده: «جالبه، چون خیلی‌ها نظر شما رو دارن. شاید بیشتر به سلیقه مربوط باشه. من خودم به خاطر بازی‌ها و ایده‌های پیچیده‌‌اش خیلی خوشم اومد، ولی قبول دارم که یه‌کم سنگینه.»
۴. لازم نیست به هر چیزی پاسخ بدهید
در انتخاب بحث ها دقت کنید. لازم نیست به هر اظهار نظری در اینترنت پاسخ بدهید یا خودتان را وارد هر بحثی بکنید. پیش از آن، شرایط را بسنجید و اگر به این نتیجه رسیدید که سازنده نیست، وارد نشوید. گاهی اوقات هوشمندانه‌ترین حرکت، کنار کشیدن است.
اگر دیدید بحث مسموم است و ادامه دادن آن ممکن است با توهین و تحقیر همراه باشد، وقت خود را تلف نکنید. بعضی بحث‌ها ارزشش را ندارند.
۵. از قانون «پنج پاسخ» استفاده کنید
قانون ۵ پاسخ می‌گوید که در یک بحث آنلاین، بیش از ۵ بار پاسخ متقابل ندهید، چون این بحث دیگر به نتیجه نمی‌رسد. در صورت ادامه دادن، انرژی شما را می‌گیرد و ممکن است به مشاجره تبدیل شود. تمام کردن بحث در این شرایط نشانه بلوغ فکری است.
فرض کنید یک شخصی در اینستاگرام زیر پست شما درباره رژیم غذایی سالم، کامنت زیر را گذاشته است:
«این چیزا همه‌ش مزخرفه! رژیم فقط گرسنگی کشیدنه!»
شما محترمانه جواب می‌دهید:
«نه، رژیم سالم یعنی انتخاب آگاهانه، نه گرسنگی.»
او جواب می‌دهد:
«نه بابا، اینا فقط تبلیغاته. خودت هم معلوم نیست رعایت کنی.»
شما پاسخ می‌دهید:
«من فقط تجربه‌ام رو به اشتراک گذاشتم، انتخاب با خودتونه.»
و این رفت و برگشت چند بار تکرار میشود. اگر به ۵ بار رسید، بهتر است ادامه ندهید. مثلاً بگویید:
«ممنون از نظرتون. فکر می‌کنم دیدگاه‌مون متفاوت باشه. ترجیح می‌دم بحث رو همین جا ببندیم.»
این جمله هم محترمانه است، هم نشان می‌دهد شما اهل بحث منطقی هستید و سر جنگ با کسی ندارید.
۶. بر فرهنگ و ارزش‌های مشترک تکیه کنید
حین بحث کردن، بهجای این‌که فقط از استدلال‌های منطقی یا خشک استفاده کنید، درباره چیزهایی حرف بزنید که هم شما و هم طرف مقابل به آن احترام می‌گذارید یا احساس نزدیکی دارید.
وقتی صحبتی میشود که به فرهنگ و ارزش‌های مشترک مربوط است، بحث از حالت تدافعی خارج میشود و بهجای یک جنگ روانی، احترام و همدلی بیشتر خواهد شد. فرض کنید موضوع بحث درباره آینده فرزندان کشورمان است. می‌توانید با گفتن جمله‌ای شبیه این، ارزش‌های مشترک را یادآوری کنید:
«شاید من و شما راه‌حل‌هامون فرق می‌کنه، ولی شک ندارم که هر دو یک چیز می‌خوایم: آینده بهتر برای بچه‌هامون.»
۷. پاسخ کوتاه و ساده بدهید
یکی از تکنیک‌های برنده شدن در بحث آنلاین این است که به نظرات و جملات طولانی، پاسخ کوتاه بدهید. وقتی شخص مقابل بحث جدی و شاید تندی را شروع می‌کند و متوجه میشود که شما به هر پیام او پاسخ کوتاهی می‌دهید، احساس می‌کند ادامه بحث بی‌فایده است و کنار می‌کشد. دو پاسخ زیر را با هم مقایسه کنید.
پاسخ طولانی: «در واقع، اگه بخوایم دقیق نگاه کنیم، مسئله خیلی ریشه‌داره و دلایل زیادی داره که باید بررسی بشه.»
پاسخ کوتاه (بهتر): «درسته، ولی من فکر می‌کنم دلیلش چیز دیگه‌ای باشه.»
۸. از جملات توهین‌آمیز یا تحقیرکننده استفاده نکنید
لحن و ادبیات شما در فضای آنلاین باید محترمانه باشد. به طرف مقابل حمله نکنید و او را نکوبید، حتی اگر حق با او نباشد. در برخورد با افراد بزرگ‌تر یا ناآشنا، بهجای «تو» از «شما» استفاده کنید. اگر لازم است، عناوینی مانند «دوست عزیز» یا «خانم/آقای عزیز» را به کار ببرید. حتی اگر ۱۰۰٪ با حرفهای طرف مخالف هستید، حرف‌تان را با آرامش بزنید.
یادتان باشد کسی که دیگری را تحقیر می‌کند، در نظر دیگران شخصیت خودش را بیشتر زیر سوال می‌برد. جملاتی مانند «آخه تو چه می‌فهمی؟» یا «تو در سطحی نیستی که درباره این مسئله نظر بدی!» تحقیرآمیز هستند و بهجای آنها می‌توانیم بگوییم:
«متوجهم که نظرمون با هم فرق داره، ولی خوشحال می‌شم بدونم چرا این‌طور فکر میکنی.»
«من هم اولش همین فکر رو می‌کردم، ولی یه سری چیزا باعث شد نظرم عوض شه. اگه خواستی دلیلش رو بهت می‌گم.»
۹. مخاطب و پلتفرم را در نظر بگیرید
نوع بحث را فضا و مخاطبان آن تعیین می‌کنند. هر فضایی فرهنگ خودش را دارد. لحن شما در یک گروه خانوادگی واتساپ با لحنی که در توییتر یا اینستاگرام به کار می‌برید متفاوت است. در اینستاگرام معمولاً فضا خودمانی‌تر است و پاسخ‌ها کوتاه و با شوخی همراه هستند. اما در تلگرام یا واتساپ، به‌ویژه گروه‌هایی که بزرگان فامیل یا همکاران حضور دارند، بهتر است رسمی‌تر بنویسید.
۱۰. طنز را چاشنی بحث‌تان کنید
طنز اگر درست و بجا استفاده شود، می‌تواند یکی از راهکارهای مؤثر برای کاهش تنش و نرم کردن فضای گفت‌وگو باشد. در فرهنگ ما ایرانی‌ها شوخی کردن، به‌ویژه شوخی ملایم، اگر با احترام همراه باشد، باعث ایجاد صمیمیت بیشتر میشود.
باید حواسمان باشد که در بحثهای نوشتاری مانند توییتر، کامنت‌ها یا گروه‌های تلگرام، خواننده فقط متن را می‌بیند، نه لحن یا حالت چهره ما را. ممکن است چیزی را با هدف شوخی و طنز بنویسیم، اما طرف مقابل آن را جدی بگیرد و حتی توهین‌آمیز برداشت کند.
اما باید حواسمان باشد که در بحثهای نوشتاری مانند توییتر، کامنت‌ها یا گروه‌های تلگرام، خواننده فقط متن را می‌بیند، نه لحن یا حالت چهره ما را. ممکن است چیزی را با هدف شوخی و طنز بنویسیم، اما طرف مقابل آن را جدی بگیرد و حتی توهین‌آمیز برداشت کند. به همین خاطر، بهتر است از ایموجی‌های ساده و اسمایلی در انتهای جمله خود استفاده کنیم تا منظورمان بهتر منتقل شود.
دو موقعیت زیر را با هم مقایسه کنید تا بهتر متوجه این موضوع شوید.
موقعیت اول: اختلاف نظر درباره آموزش آنلاین در گروه تلگرامی معلم‌ها
«آموزش آنلاین به درد نمی‌خوره! هیچ‌کس چیزی یاد نمی‌گیره.»
«والا اگه آموزش حضوری به درد می‌خورد من الان باید انیشتین بودم (ایموجی خنده). ولی خب فکر کنم ترکیبش بهتر جواب میده.»
با این پاسخ بحث از حالت جمله خارج میشود، ممکن است چند نفر بخندند و گفت‌وگو با حفظ احترام متقابل ادامه پیدا می‌کند.
در این مثال، لحن چندان مشخص نمی‌کند که هدف شوخی است یا طعنه. اما چون با ایموجی خنده همراه شده، باعث رنجش طرف مقابل نمی‌شود. حتی می‌تواند گفت‌وگو را به مسیر بهتری هدایت کند.
موقعیت دوم: بحث درباره افزایش قیمت‌ها
«قیمت‌ها خیلی بالا رفته، حتی نمی‌تونیم میوه بخریم!»
«خب حالا مگه میوه واجبه؟ شما هم مثل ما با عکس پرتقال سیر شو!»
در این مثال، چون نه لحن صمیمانه است، نه ایموجی دارد و نه اثری از همدلی در آن دیده میشود، قطعاً طرف مقابل آن را توهین‌آمیز برداشت می‌کند، حتی اگر نیت گوینده طنز باشد. پس احتمال ناراحت شدن دیگران زیاد است.
پس هنگام استفاده از طنز در یک بحث آنلاین، در نظر داشته باشید که موقعیت را به خوبی بررسی کنید، بدانید که چه زمانی باید از آن استفاده کنید و به اندازه اضافه کنید. اگر زیاد باشد، طعم بحث را تلخ می‌کند!
۱۱. ضعف خود را بپذیرید
گاهی برای برنده شدن باید از موضع ضعف وارد شد. برای مثال، می‌توانید خودتان را نقد کنید یا طوری وانمود کنید که طرف مقابل احساس کند برنده شده است. اما حواستان باشد که چه زمانی از این ترفند استفاده کنید و البته زیاده‌روی هم نکنید.
وقتی جایگاه خودتان را هم نقد میکنید، در نظر شخص مقابل منطقی‌تر به نظر می‌رسید و اعتماد او را جلب میکنید. در واقع با استفاده از تکنیک خودتحقیری یا بی‌طرفی حرفهای اعتمادسازی میکنید. برای مثال می‌توانید بگویید:
«راستش منم مطمئن نیستم که همیشه حرف‌هام درست باشه. شاید شما درست بگید.»
«ممکنه دیدگاه من صددرصد درست نباشه، چون تخصص زیادی در این حوزه ندارم.»
«منم گاهی اشتباه می‌کنم، ولی سعی می‌کنم منطقی‌تر باشم.»
این تکنیک را زمانی استفاده کنید که بحث بالا کشیده و شما می‌خواهید طرف مقابل احساس نکند در حال مشاجره هستید. در حقیقت شما او را به یک گفت‌وگوی سازنده دعوت میکنید نه رقابت برای پیروزی.
۱۲. اگر دانش کافی ندارید، بحث را ادامه ندهید
گاهی وارد بحثی می‌شویم چون برایمان جذاب است، اما وسط راه می‌فهمیم که اطلاعات کاملی در این زمینه نداریم. در چنین شرایطی، برنده شدن در بحث یعنی کنار کشیدن. در غیر این صورت، نه‌تنها بحث مفیدی نخواهد بود، بلکه ممکن است اعتبارمان را هم زیر سوال ببریم یا حتی توسط افرادی که اطلاعات بیشتری دارند سرکوب شویم.
حالا ممکن است از خودتان بپرسید که چطور کنار بکشیم. خیلی ساده است، فقط باید صادقانه بگویید که در این زمینه اطلاعات کافی ندارید. البته راه بهتری هم وجود دارد، می‌توانید از یک جایی به بعد کلاً ساکت بمانید و ناظر بحث باشید. یادتان باشد قرار نیست ما درباره همه‌چیز بدانیم.
یک تصور کاملا غلط این است که اگر در یک بحث داغ در فضای مجازی شرکت نکنیم، دیگران فکر می‌کنند ما آدم بی‌سوادی هستیم، اعتراف کردن نشانه صداقت و بلوغ فکری است، نه نشانه ضعف.
این‌که اگر در یک بحث داغ در فضای مجازی شرکت نکنیم، دیگران فکر می‌کنند ما آدم بی‌سوادی هستیم، یک تصور کاملاً غلط است. اعتراف کردن نشانه صداقت و بلوغ فکری است، نه نشانه ضعف. اگر نمی‌‌خواهید یک تماشاگر خاموش باشید، سوال کنید تا بیشتر یاد بگیرید. مثال زیر را ببینید.
«هوش مصنوعی قراره جای خیلی از مشاغل رو بگیره، بخصوص در حوزه طراحی و برنامه‌نویسی.»
«راستش من اطلاعات تخصصی در این حوزه ندارم، ولی خیلی مشتاقم بیشتر بدونم. واقعاً تا این حد تأثیرگذاره؟»
۱۳. «مخاطب ساکت» را هم وارد بحث کنید
در فضای آنلاین، شما به ظاهر با یک نفر در حال گفت‌وگو هستید، اما در واقع، در یک بحث گروهی شرکت کرده‌اید. همیشه تماشاگر خاموش حضور دارد. طرف مقابل شما شاید هیچ‌وقت تسلیم نشود، اما ده‌ها نفر دیگر در حال خواندن گفت‌وگوی شما هستند. وقتی با منطق، ادب و آرامش صحبت میکنید، افراد بی‌طرف را تحت تاثیر قرار می‌دهید. پس شما در این لحظه در حال اعتبار گرفتن هستید که در بلندمدت ارزشمند خواهد بود.
همین افراد خاموش ممکن است بعدها از شما حمایت کنند یا نوشته‌های شما را دنبال کنند. حتی ممکن است به شما اعتماد کنند و دلیلش همان برخوردی است که در بحث قبلی داشته‌اید. فراموش نکنید که در فضای آنلاین همیشه افرادی ما را می‌بینند، حتی اگر ما آنها را نمی‌بینیم.
فرض کنید در یک فضای مجازی موضوع بحث درباره آموزش زبان در مدارس است. شخصی می‌نویسد:
«این معلم‌های زبان که فقط بلدن گرامر درس بدن. این‌طوری بچه‌ها مکالمه یاد نمی‌گیرن!»
برای پاسخ دادن بهتر است تا جایی که می‌توانید لحن محترمانه داشته باشید. می‌توانید بگویید:
«درسته که بعضی روش‌ها خیلی کارآمد نیست، اما معلم‌ها از روش‌های مختلفی برای تدریس استفاده می‌کنن و گرامر هم برای تقویت مکالمه خیلی مهمه. به نظرم باید از سیستم آموزشی صحبت کنیم، نه‌فقط معلم‌ها.»
۱۴. از بحث اصلی خارج نشوید
یکی از راه‌‌های برنده شدن در بحث آنلاین این است که نگذارید به بی‌راهه برود. اگر طرف مقابل تلاش کرد وارد مسائل حاشیه‌ای شود یا بحث را به جاهای دیگری بکشاند، خیلی مؤدبانه آن را به محور اصلی برگردانید. برای مثال می‌توانید بگویید:
«این مواردی که مطرح میکنی رو درک می‌کنم، ولی بیا برگردیم سر موضوع اصلی.»
«فکر می‌کنم داریم از بحث اصلی دور می‌شیم.»
با به کار بردن این ترفند تسلط خود را بر جریان بحث نشان می‌دهید و گفت‌وگوی شفاف‌تر و مفیدتری خواهید داشت.
۱۵. بدانید که چه زمانی باید بحث را تمام کنید
پیروزی شکوهمندانه زمانی اتفاق می‌افتد که بدانید چه زمانی به بحث خاتمه دهید یا از آن خارج شوید. اگر احساس کردید بحث در یک چرخه تکرار افتاده یا بهجای تبادل نظر، به جدل و مشاجره تبدیل شده است، وقت آن رسیده که با اقتدار عقب‌نشینی کنید. این یعنی یک پایان پیروزمندانه.
برای خروج از بحث می‌توانید از جملات زیر استفاده کنید:
«ممنونم که دیدگاهت را به اشتراک گذاشتی. این بحث برای من مفید بود.»
«اختلاف نظر طبیعیه و فکر می‌کنم هر دو مسیر متفاوتی داریم. براتون آرزوی موفقیت می‌کنم.»
«ممنون از وقتی که گذاشتید. فکر می‌کنم دیدگاه‌مون مشخص شد و بهتره همین‌جا بحث رو تموم کنیم.»
«با احترام، فکر می‌کنم نمی‌تونیم به نتیجه مشترکی برسیم. گفت‌وگوی خوبی بود.»
+ هنگام بحث، این مطلب را برای دیگران هم ارسال کنید!
در صورت لزوم و در میان بحث‌ها این مطلب نوشدارو را هم برای دیگران ارسال کنید. به‌اشتراک‌گذاری آن، به داشتن یک گفتگوی بهتر در جهان آنلاین کمک خواهد کرد.
نظر بدهید