بعضی مواقع نیاز به خرید کالایی داریم که نه در سایت‌های فروشگاهی پیدا می‌شود، نه در بازار و کف خیابان. اما با جستجویی ساده در اینستاگرام مشخص می‌شود که بله، آب در کوزه و ما تشنه لبان می‌گردیم! دقیقا همان چیزی که دنبالش بودیم، با تنوع رنگی و قیمت پایین در یک صفحه اینستاگرامی پیدا می‌شود.
اما همینطور که وسوسه شده‌ایم و می‌خواهیم ثبت سفارش کنیم، دل‌مان می‌لرزد که نکند یکی از آن داستان‌های ترسناکی که راجع به کلاهبرداری اینستاگرامی شنیده‌ایم گریبان خودمان را بگیرد.
این نگرانی کاملا به‌جاست و پلتفرم‌هایی مثل ایکس (یا همان توییتر) و اینستاگرام پر شده‌اند از روایت‌های افرادی که اجناسی گران‌قیمت از فروشگاهی اینستاگرامی خریده‌اند و آخر سر یا پول‌شان دزدیده شده و یا ماه‌ها برای دریافت کالایی بی‌ارزش و بی‌کیفیت منتظر مانده‌اند.
مشکل اصلی این است که اگر ترفندهای رایج کلاه‌برداران را نشناسیم، تشخیص آنها دشوار می‌شود. به مطالعه ادامه دهید تا مهم‌ترین زنگ خطرها و روش‌های شناسایی کلاه‌برداران اینستاگرامی را کوتاه توضیح دهیم. توجه داشته باشید که حتی با دنبال کردن تمام نکات، ۱۰۰ درصد در برابر کلاهبرداری فروشگاه‌های اینستاگرامی مصون نیستید، اما آگاهی بیشتری به دست می‌آورید و احتمال از دست‌دادن پول و زمان‌تان به طور قابل توجهی کمتر خواهد شد.
۱. تغییر چند مرتبه‌ای نام کاربری فروشگاه
یکی از بهترین راه‌های شناسایی فروشگاه‌های جعلی اینستاگرام، توجه به تاریخچه تغییرات نام کاربری یا Username حساب است. تغییر دادن چندین باره نام کاربری می‌تواند معانی مختلف داشته باشد. مثلا ممکن است حساب فروشگاهی دیگر هک یا خریداری شده و به دست کلاه‌برداران افتاده باشد.
یا ممکن است کلاه‌بردار پیش‌تر با نامی متفاوت کلاهبرداری کرده و حالا بخواهد رد گم کند یا حساب خود را جای فروشگاهی معتبر جا بزند.
خوشبختانه اینستاگرام اجازه می‌دهد ببینید نام کاربری هر حسابی چه تغییراتی داشته:
برای مشاهده این اطلاعات به پروفایل حساب مورد نظر بروید، در گوشه بالا سمت راست روی علامت سه‌نقطه بزنید و بعد گزینه‌های About This Account و Former Usernames را انتخاب کنید.
به عنوان یک قاعده کلی، حسابی که اخیرا بیش از دو بار تغییر نام داشته، خطرناک به حساب می‌آید. این تغییر نام مداوم نشان می‌دهد کسب‌وکار از انسجام لازم برخوردار نیست. از این ترفند می‌توانید برای بررسی اعتبار هر فروشگاهی در اینستاگرام استفاده کنید و ذهنیت خوبی راجع به آنها به دست آورید.
۲. عدم استفاده از تصاویر اختصاصی برای اجناس
اکثر فروشگاه‌های اینستاگرامی معتبر، پروفایلی پر از تصویر اجناس مختلف دارند تا به سرعت متوجه ماهیت‌شان شوید. یکی دیگر از راه‌های شناسایی حساب‌های جعلی، بررسی این است که آیا تصاویری اختصاصی از اجناس منتشر کرده‌اند یا خیر. اگر فروش و ارسال اجناس توسط خود فروشگاه انجام شود، طبیعتا تصویربرداری از آنها برای صاحب کسب‌وکار آنقدرها دشوار نیست.
اگر احساس می‌کنید تصاویر اختصاصی نیست و از سطح اینترنت گردآوری شده، دو راه پیش روی خود دارید: یا می‌توانید به پشتیبانی فروشگاه پیام بدهید و خواستار تصاویر اختصاصی از محصولات شوید، یا اینکه با اپلیکیشن Google Lens، تصاویر را جستجوی معکوس کنید و ببینید آیا دقیقا همان عکس‌ها در سایتی دیگر پیدا می‌شود یا خیر. اگر پاسخ مثبت باشد، احتمال کلاهبرداری بالاست.
گوگل لنز یک اپلیکیشن است که با استفاده از فناوری هوش مصنوعی و دوربین گوشی، به کاربران امکان می‌دهد اطلاعات مرتبط با اشیاء، متن‌ها، گیاهان، حیوانات، مکان‌ها و موارد دیگر را تنها با گرفتن عکس یا اشاره دوربین دریافت کنند.
برای مثال با گرفتن دوربین روی یک گیاه می‌تواند نوع آن را تشخیص دهد و اطلاعاتی درباره آن ارائه دهد و یا با جستجوی یک عکس، دیگر تصاویر مشابه در دیگر سایت‌ها را پیدا کند. دانلود برای: اندروید گوگل لنز – دانلود آی او اس.
۳. عدم نمایش چهره افراد پشت فروشگاه یا ارائه آدرس فیزیکی
تقریبا تمام فروشندگانی که در کار خود جدیت دارند، آدرس فیزیکی کسب‌وکار را در کادر Bio اینستاگرام قرار می‌دهند و با نمایش چهره خود، اعتماد کاربران را جلب می‌کنند. فروشگاه‌های واقعی از اهمیت جلب اعتماد خریداران خبر دارند و حتی اگر کسب‌وکاری بسیار کوچک و تماما آنلاین باشند هم گام‌های لازم را برای آسوده کردن خیال مشتریان برمی‌دارند.
با این حال صرفا با دیدن یک آدرس، به فروشگاه‌ها اعتماد نکنید. لوکیشن ارائه‌شده را در ابزار Google Maps جستجو و صحت آدرس را بررسی کنید. اگر همچنان احساس نگرانی کردید و احتمال دادید آدرس جعلی است، می‌توانید خرید را با مراجعه حضوری پیش ببرید.
۴. اجتناب از ارسال عکس و ویدیو یا گفتگو تصویری
شما به عنوان مشتری، حقوق مشخصی دارید و می‌توانید از فروشندگان درخواست کنید تا گام‌هایی ساده برای جلب اعتماد شما بردارند. یکی از این گام‌ها، برقراری تماس ویدیویی زنده با فروشنده است، خصوصا زمانی که قصد دارید محصولی بسیار گران‌قیمت یا دست دوم بخرید.
کسی که کارش واقعا فروشندگی است، دلیلی برای عدم موافقت با تماس ویدیویی و نمایش چهره و کالا خود ندارد. یک فروشنده‌ی معتبر می‌داند که مدیریت کسب‌وکار و جلب اعتماد مردم چقدر دشوار است و این درخواست را می‌پذیرد و چند دقیقه برای گفتگو و نمایش محصولات وقت می‌گذارد.
خبر خوب اینکه مکالمه ویدیویی را می‌توانید داخل خود اینستاگرام پیش ببرید. هر زمان که در حال چت متنی با فروشندگان اینستاگرامی بودید، با فشردن علامت دوربین فیلم‌برداری در گوشه بالا سمت راست امکان گفتگو تصویری مهیا می‌شود.
۵. عدم وجود نظرات معتبر از مشتریان
هر فروشگاه آنلاین معتبری – چه سایت باشد و چه فروشگاه اینستاگرامی – از مشتریان خود بازخورد می‌گیرد و به سوالات آنها جواب می‌دهد. بنابراین با بررسی تعاملات و کامنت‌ها هم می‌توان تا حد خوبی از اعتبار کلی فروشنده باخبر شد.
چشم‌تان به بخش نظرات یا همان کامنت‌های زیر هر پست باشد. هرچه فروشگاه محبوب‌تر باشد، پیدا کردن پست‌هایی که تعداد زیادی کامنت گرفته‌اند آسان‌تر می‌شود. اما حتی کسب‌وکارهای واقعا نوپا هم چند پست در میان، از مشتریان کامنت دریافت می‌کنند.
اگر فروشگاه مورد نظر تعداد زیادی فالوئر دارد اما کامنت چندانی دریافت نمی‌کند، یک جای کار می‌لنگد. در این حالت، یا تعداد فالوئرها به صورت جعلی زیاد شده یا حساب فروشگاه به دست شخصی دیگر افتاده. از طرف دیگر، کامنت‌ها باید طبیعی باشند. یک زنگ خطر دیگر، مشاهده تعداد زیادی کامنت تکراری و بی‌مغز یا کامنت‌هایی است که جز تعریف و تمجید محض، اطلاعات دیگری منتقل نمی‌کنند.
۶. ارزانی وسوسه‌انگیز اجناس
قانون طلایی ریسک‌پذیری این است که اگر پیشنهادی رویایی دریافت می‌کنیم، به احتمال زیاد رویایی بیش نیست. این قانون طلایی را به قطب‌نمایی درونی برای تمیز دادن فروشندگان معتبر از کلاه‌برداران تبدیل کنید.
برای مثال شانس اینکه فرصتی واقعی برای خرید یک آیفون ۱۵ پرو مکس با قیمت کمتر از ۲۰۰ دلار داشته باشید، تقریبا صفر است. بنابراین دست به ریسک‌های نابه‌جا نزنید و بابت اجناسی پول ندهید که به احتمال زیاد یا جعلی از آب درمی‌آیند و یا هیچوقت به دست‌تان نمی‌رسند.
به صورت مشابه، مراقب مسابقه‌های اینستاگرامی که وعده قرعه‌کشی و جوایزی مثل کنسول بازی و موبایل می‌دهند هم باشید. برخی از این «مسابقه‌ها» کلاهبرداری محض هستند و کلاه‌بردارها سعی دارند پول و یا اطلاعات شخصی شما را بدزدند.
۷. تعداد پست‌ها و برنامه انتشار پست‌های جدید
همینطور که در حال بررسی پروفایل اینستاگرام فروشنده هستید، به چند نکته دیگر راجع به صفحه فروشگاه دقت کنید:
- آیا تمام پست‌های فروشگاه در زمانی یکسان ایجاد شده‌اند؟
- برای مشاهده تاریخ انتشار پست، فقط کافی است به انتهای صفحه هر پست اسکرول کنید تا تاریخ میلادی انتشار را ببینید.
- آیا فروشگاه به صورت ناگهانی چند پست پی‌در‌پی منتشر می‌کند؟
- آیا تعداد پست‌ها و تصاویر محصولات خیلی کم است؟
- آیا تاریخ ساخت حساب اینستاگرام با تاریخ انتشار پست‌ها و تصاویر ناسازگار است؟
- برای مشاهده تاریخ دقیق ساخت حساب، در اینستاگرام به بخش About This Account بروید.
اگر پاسخ هر یک از سوالات بالا مثبت بود، یا با فروشگاهی جعلی روبه‌رو هستید یا فروشنده‌ای که در کار خود جدیت ندارد و احتمالا در فرایند خرید برایتان دردسر درست می‌کند.
۸. فشار روانی از سمت فروشنده
بعضی افرادی که سرشان کلاه رفته، از این می‌گویند که پس از برقراری ارتباط با صاحب فروشگاه، نوعی فشار روانی تجربه کرده‌اند. برای مثال وقتی قیمت یک کالا را می‌پرسید، ناگهان با موجی از پیام‌ها روبه‌رو می‌شوید که می‌گویند موجودی کالا در حال اتمام است و اگر به سرعت سفارش را نهایی نکنید، به شخصی دیگر فروخته می‌شود.
اگرچه کاملا محتمل است که اجناس یک فروشگاه رو به اتمام باشند، هیچ فروشنده معتبری نداریم که پا را فراتر از یک یادآوری دوستانه راجع به احتمال اتمام موجودی بگذارد. کلاه‌برداران اما معمولا فشار بیشتری می‌آورند، پیام‌های متعدد می‌فرستند و سعی دارند شما را وادار به پرداخت فکر نشده پول یا ارائه اطلاعات شخصی کنند.
۹. جستجو در اینترنت در مورد فروشگاه اینترنتی
یک ترفند دیگر این است که در اینترنت نام فروشگاه اینترنتی‌تان را جستجو کنید. مثلا در گوگل و به ویژه در شبکه‌ی اجتماعی ایکس (توییتر). با این کار ممکن است افرادی را پیدا کنید که از تجربه خرید بد‌شان از آن پیج گفته‌اند و این می‌تواند کمک کند تا این تجربه برای شما تکرار نشود. هرچند که در این مورد باید خودتان به جمع‌بندی برسید.
۱۰. نکته‌ی پایانی
در نهایت آخرین پیشنهادی که برای حفاظت از سرمایه و وقت‌تان داریم، خرید از سایت‌های اینترنتی معتبر به جای فروشگاه‌هایی است که به خاطر فعالیت در اینستاگرام یا تلگرام، ماهیتی کمتر معتبر دارند. به این نکته توجه کنید که پیج‌های اینستاگرام و کانال‌های تلگرام عملا برای موضوع خرید و فروش طراحی نشده‌اند. هرچند منظورمان این نیست که نباید به هیچ فروشگاهی در اینستاگرام اعتماد کنید، اما خرید از فروشگاه‌های فعال در چنین پلتفرم‌هایی، نسبت به خرید از «وب‌سایت‌های اینترنتی» با ریسک بیشتری همراه است.
سایت‌های اینترنتی معمولا دارای «نماد اعتماد الکترونیکی» یا به اصطلاح «ای‌نماد» هستند. با کلیک روی نماد اعتماد الکترونیکی که در پایین‌ترین قسمت از سایت‌های فروشگاهی قرار می‌گیرد، می‌توانید اطلاعات ثبت‌شده فروشنده (شامل نام، آدرس و تاریخ اعتبار ای‌نماد) را ببینید و خیالی آسوده از شناس بودن او داشته باشید.
البته توجه کنید که داشتن نماد اعتماد الکترونیکی هم به معنی مصونیت ۱۰۰ درصدی شما در برابر کلاهبرداری نیست. اما از آن‌جا که صاحب سایت اطلاعات خود را پیش‌تر در «مرکز توسعه تجارت الکترونیکی» ثبت کرده، پیگیری قانونی کلاه‌برداری‌های بالقوه برایتان آسان‌تر می‌شود.
در مجموع باید گفت که خرید از فروشگاه‌های اینستاگرامی هیچ ایرادی ندارد. حتی گاهی اوقات کالاهایی دست‌ساز و بسیار خاص در اینستاگرام پیدا می‌کنیم که هیچ جای دیگری پیدا نمی‌شوند. اما باید پذیرفت که خرید از چنین فروشگاه‌هایی دارای چالش‌های ویژه‌ی خودش است.
لطفا نکات این مطلب را به یاد بسپارید و هر زمان احساس تردید یا خطر کردید، به غریزه خود اعتماد کنید و آنقدر به بررسی ادامه دهید تا اعتبار فروشگاه برایتان روشن شود.
